Biraz düşününce 48K Spectrumu 128K modele benzetmek ne bileyim biraz saçma geldi. Onun yerine daha önce başka bir başlıkta bahsettiğim Rom altında Ram olan devreyi biraz geliştirdim. Çizimleri kısmen bitti diyorum çünkü henüz AY chip eklemedim. Ayrıca RTC ekleme konusunda kararsızım.
Devrenin memory map şu şekilde;

$0000-$3FFF: 16K External Eprom (32K epromun ilk 16K'sı kullanılıyor.)
$0000-$3FFF: 16K External Ram (32K Ram'in ilk 16K'sı kullanılıyor.)
Romlar seçiliyken $0000-$3FFF adresine yapılacak bir yazma işleminde Ram devreye giriyor. Okuma Romdan yapılıyor. (C64 style)
Fotoğrafta bir adet 6264 Ram var. Kendileri 8K olur. Bu 6264 bellek haritasında $6000-$7FFF arasında bulunuyor. Yani meşhur paylaşımlı 16K'nın ikinci yarısını kullanıyor. Dolayısıyla sadece $4000-$5FFF arası ULA ile paylaşımlı. Ancak bu 6264'ü kullanmak için alt 16K'yı oluşturan dramlere bağlı olan IC3 74LS157'in 14. bacağını (Z80'den A13 hattı geliyor) ayırıp GND'ye bağlamak gerekiyor. Böylece Z80'in paylaşımlı bellekte $6000-$7FFF arasına erişimi boşa çıkıyor. A13 hattını 6264'e erişmek için kullanıyoruz.
Özet olarak;
$4000-$5FFF: Video Ram + paylaşımlı bellek (8K)
$6000-$7FFF: RAM 8K

Sırada $8000-$FFFF arası var. Öncelikle karttaki dramlerin sökülmesi şart. İstenirse 4 adet 74 serisi entegreler de sökülebilir.
Üst 32K bölgede 2 adet 512K'lık Ram var. 1MB'lık bu bellek 32K'lık  32 adet banktan oluşuyor.
$8000-$FFFF: 32K x 32 bank.


Paylaşımlı belleğe geri dönelim. Normalde 16K olan bu alanın artık ilk yarısı paylaşımlı durumda. İkinci yarısına ise Z80'in erişimi yok. Peki ikinci yarısını nasıl kullanacağız?
Biraz önce yukarıda 74LS157'nin bir bacağını ayırıp GND'ye bağlamıştık. Bu bacağı dışardan kontrol edersek ikinci Video Ram olarak kullanabiliriz diye tahmin ediyorum. Devrede bunun için VRAM isimli bir çıkış var ama bu çıkışı bir kablo ile 74LS157'ye bağlamak gerekiyor.

Sonuç olarak: 48K modelin bellek haritası şu şekilde:

$0000-$3FFF: 16K - Spectrum Rom/External Rom/External Ram (Romlar aktifken Ram'e yazma yapılabilir)
$4000-$5FFF: 8K - Video Ram0/Video Ram1
$6000-$7FFF: 8K - External takılı Ram
$8000-$FFFF: 32K - External takılı 2x512K Ram-32 Bank olarak seçiliyor.

Devrede ayrıca joystik portu ve bir reset butonu var.
Son olarak devrenin kontrol adreslerine bakalım.

IO adresleri:
$1F: Kempston Joystick okuma
$3F: RTC (Adres decode edilmiş durumda. Sadece RTC eklenecek ve bağlantıları yapılacak)
$7F: Memory Config adresi
Bit 7: External/Internal seçimi (0=Spectrum Rom, 1=External Memory)
Bit 6: External Rom/Ram seçimi (0= Rom, 1=Ram)
Bit 5: Vram seçimi (0=Vram0, 1=Vram1)
Bit 4....0: Üst 32K bellek için bank seçimi.

Memory Config adresinin değeri default $00'dır. Spectrum'a ilk enerji verildiğinde veya spectrum resetlendiğinde $00 değerini alır.

ZX81, ZX Spectrum ve Jupiter Ace'in Rom firmware ve el kitaplarını yazan Steve Vickers'in taze bir röportajı:

Not: Başlangıçta kısa bir Portekizce bölüm var ama röportaj kısmı İngilizce.

@matahari iyi dilekleriniz için teşekkür ederim. Bir başka etkinlikte görüşebilmek dileğiyle.

bu işlerden @Bora66 iyi anlıyor.

bir de +3 var tabi, donanım hobisi için onunla uğraşmak daha eğlenceli geliyor bana. All ram modu var, istersen rom'u kapatıp kesintisiz bir 64k ram yapabiliyorsun. belki o sırada bazı imkanlar veriyordur. Ayrıca 256k ve 512k ram upgrade'leri mevcut speccy için, biraz onlara da bakailirsin belki.

Çok güzel bir etkinlik olmuş. Keşke katılabilseydim.

Sevgili @hades, çok teşekkür ederim. Bizim gözlerimiz de sizleri aradı. Çok geçerli bir mazeretiniz olduğu hepimizin bilgisi dahilinde. Bu vesileyle tekrar geçmiş olsun der, acil şifalar dilerim.

@Alcofribas, bu senin yaptığına ileri derece hacking denir. @matahari kalkıp senden "ses ve video kaydı olmasın" diye rica ediyor ve sen bu paylaşımları mı yapıyorsun?

Sevgili @Skate, Alcofribas 35 sene evvel de böyleydi… Fransız çocuğun her işi hack-crack!

@matahari'ye zaten her fırsatta teşekkür ediyoruz, yeri gelmişken tekrar teşekkür edeyim böyle sunumlar yapıp bilgi ve tarihsel birikimini bizimle paylaştığı için.

Değerli katılımınız ve toplantı sırasındaki meraklı sorularınız için asıl ben teşekkür ederim. Başta I ve R registerları, bank switching ve 3D oyunlar olmak üzere, birkaç konuyu özellikle gözünüzün içine bakarak anlattığımı sanırım farketmişsinizdir. Zaman yönetimi açısından bazı başlıkları kısa geçmek zorunda kaldığım için üzgünüm. Umarım Amstrad konusundaki merakınızı biraz olsun giderebilmişimdir.

Ah, şimdi kaçırdığıma çok üzüldüm. Harika bir yazı @Alcofribas. Bir çırpıda okudum. Ne kadar güzel bilgiler, hatıralar... Sana ve @matahari üstada selamlar ve sevgiler. Başka bir zamanda bir yerlerde görüşmek üzere inşallah.

Sevgili @codewarrior, nazik yorumlarınız için çok teşekkür ederim. Ben de sizlere sevgi ve selamlarımı sunuyorum. Bir sonraki etkinlikte görüşebilmek dileğimle…

Grip virüsü hiç bu kadar kötü bir zamanlamayla yakalamamıştı beni. Şu güzelim etkinliği kaçırdığım için kendimi dünyanın en talihsiz insanı gibi hissediyorum. Üstat matahari herkesi yine büyülemiş anlattıklarıyla. Büyülenenlerden biri olma fırsatını kaçırmama neden olduğu için bana grip virüsünü bulaştıran kimliği belirsiz kişiye ne kadar sövsem azdır.

Sevgili @doMiNO, öncelikle geçmiş olsun dileklerimi iletirim. Kısa sürede sağlığınıza kavuştuğunuzu umuyorum. Maalesef sadece sunuyu kaçırmakla kalmadınız, özellikle göresiniz diye yanımda getirdiğim Currah μSpeech’i yakından tanıma fırsatını da kaçırdınız. Merak etmeyiniz, bir sonraki etkinlikte sizin için tekrar yanımda getireceğim.

Son söyleyeceğimi başta söyleyerek başlayayım, hiç hesapta olmayan şekilde geç kalarak dahi olsa bu toplantıya katılabildiğim için çok mutluyum. Başta @matahari ve @Alcofribas olmak üzere emeği geçen ve katılan herkese böyle bir sinerji oluşturdukları için çok teşekkür ederim. Teknik konuların yanısıra beraberinde getirdiği tarihi denilebilecek materyal de benim için çok ilgi çekiciydi, kurşun kalemle yazılmış sararmış sayfalı defter, eski tarihli dergiler, kutulu oyunlar ve en önemlisi bunlara ait anılar çok kıymetliydi.

Sevgili @Attilan, toplantıya katılımınız ve etkinlik sonrası kaleme aldığınız detaylı geribildirim için çok teşekkür ederim. Belirttiğiniz üzere, bu toplantının "belgeye dayalı bilgi" odaklı olmasını hedeflediğim için, 1984-89 dönemine ait bir dizi orijinal doküman, fiyat listesi, oyun, kitap, dergi ve kişisel notlarımı yanımda getirmiştim. Faydalanmanıza gerçekten çok sevindim.

Hatta bir noktada sinclair ve amstrad hafıza alanları konusunda @Ref ve @matahari arasında gelişen diyaloğu izlerken zihnimde şu meşhur "morpheus fights neo!" repliği/sahnesi canlandı ama çok daha naif versiyonu

Estağfurullah, henüz o seviyeye ulaşamadığımı düşünüyorum; o sizin nezaketiniz.

Bu vesileyle, piknik sırasında hepimizin zihnini kurcalayan "ZX Spectrum’da farklı hızlarda RAM erişimi" sorununu açıkça sergileyecek bir örneği kodlayarak bizimle paylaştığı için sevgili @Ref’e ayrıca teşekkür etmek isterim. Aşağıda linki bulunan kod inceleme ve değerlendirme, ZX Spectrum üzerinde Assembly ile ileri seviyede kod yazanlar için "hap bilgi" niteliğinde bir bellek erişim özeti. Meraklısı için harika bir teknik paylaşım!

https://retrojen.org/pano/index.php?topic=1589.msg13749#msg13749

Bana hep böyle süper fikirlerle gel işte lütfen. Kısmetse birkaç sene sonra da "Amstrad ile matahari kerametleri" yaparız 

… tekkeyi de unutma!

Bak böyle gollük paslar atıyorsun sonra ben de dayanamıyorum. Geliyor "Bilginin zekatının" yanına bir kardeş: "marifet iltifata tabidir".

Hah, buldun mu yine son kullanma tarihi geçmiş naftalin kokulu bir söz?!