İçinde bulunduğumuz siyasi ortam retro muhabbetlerini olumsuz etkiler ve sinir+sıcaktan her yerimizden ter damlarken, yazın ortasında böyle bir başlık açmak cesaret ister:
Bir süredir bu konu üzerine okuma yapıyorum, henüz bir profesyonelle görüşmedim, etrafımda yok, bu bilgileri burada özetliyorum. Korkunç hatalar yapıyorsam lütfen düzeltiniz.
Başlangıç olarak, bizim gibi hobi için lehim yapan insanların en büyük düşmanlarının kalem tipi havyalar olduğunu düşünüyorum.
Malesef piyasada kaliteli havyalara kolay ve ucuz şekilde ulaşmak mümkün değil. Ben teknik lise çıkışlıyım, 14-15 yaşımdan beri bu dandik malzemelerle çalışmaya o kadar alışmışım ki artık alternatiflere yönelmeyi bırakmışım. Fakat bir gerçek var, piyasadaki amatör malzemelerle lehim yapmak mümkün değil. Bunların toplatılması ve bir daha asla ülke sınırlarına sokulmaması gerek. Bu konuda ciddiyim
Kalem tipi havya ile yapılabilecek en büyük iş iki kabloyu birbirine lehimlemekten ibaret olmalı. Pcb işlerine kesinlikle bulaştırılmamalı. Bu forumda bulunan herkesin evinde bir lehim istasyonu bulunmalı, kalem havyaları ise yok etmeliyiz
Sadece havya da değil problem, lehim teli de bulmakta zorlanıyorum. Piyasada düzgün lehim teli bulmak için bir elektronikçiler çarşısına girmek şart. Bunların da tipleri ve türleri var, öyle oturduğunuz yerden ısmarlamak isterseniz işiniz zor.
Şimdi anladığım kadarıyla,
A- Havya:
1. Mutlaka bir istasyon almalısınız. Fişe takılan kalem tipi havyalar bizim kullanımımıza uygun değil.
2. Havya alımında istasyon değil, uç önemli. İstasyonu dandik bir marka alsanız dahi bu sadece ömrünü ve gösterdiği ısı ile ilettiği ısının arasında fark olmasına sebep oluyor. Yapılan lehimlemenin kalitesini uç belirliyor.
3. Piyasada 40-100TL arasında gezinen sunline, yihua gibi sonu genellikle 936 ile biten ucuz istasyonlar aslında efsaneleşmiş ucuz lehim istasyonu Hakko 936 modelinin direkt kopyaları. Hakko bu konuda çok ünlü ve tecrübeli, ikinci dünya savaşındaki kamikazelerin uçaklarının lehimlerini onlar yapıyormuş
936'dan sonra çıkardığı ürünler de aynı kaliteyi tutturuyor. Malesef bunun kopyaları, orjinali ile aynı performansı veremiyor. Kullanım tecrübelerim ve çılgın okumalarımdan sonra ortaya bir gerçek çıkıyor, parasını verip orjinalini alacaksın. Günümüzde 936 modelinin yerini
Hakko FX888D modeli karşılıyor.
Sorun şu ki, Türkiyede hakko bulmak zor. onun için bu başlığın en önemli sorusu geliyor:
Türkiye sınırları içinde Hakko modellerini satan bir dükkan, online shop vs. nerede bulunur?B- Havya ucu
Kalem havyaların bir problemi de sivri uçlu olmaları. Zaten ucunu değiştiremiyoruz, bir de sivri oluyorlar. İyi bir havya ucu sivri değil, düz tornavida/iskarpela şeklinde olmalı. Bunun sebebi mümkün olduğunca fazla ısıyı en kısa zamanda lehim noktasına ulaştırmak gerekiyor. Sivri uçların yüzel alanı küçük olduğu için lehimin akışkan hale gelmesini sağlamak güçleşiyor, bu da yine ızdıraba yol açıyor. Elbette havya ucunun süper kaliteli bir malzemeden olması herkes tarafından söylenen ve sürekli üzerine basılan bir öğüt.
936 klonlarından bir istasyon alsanız bile bunların problemi, ucuz uç ile gelmeleri, gösterdiği ısıyı tutturamadıkları ve kısa ömürlü olmaları. Fakat, bunlara standard hakko uçları takılabiliyor. Yani 350liraya bir hakko istasyon almak yerine 50 liraya bir istasyon alıp, yine 50 liraya bir hakko uç alıp takabilirsiniz. Uçtan kastım tutmaç kısmı değil, en ucuna takılan metal parça.
C- lehim teli:
Bu acaip şeyler çok basit olması gerekiyor öyle değil mi? Lehim teli de mi üretemiyoruz yani?
Malesef. Türkiye elektronikle kalkınacak falan diyoruz ama lehim teli firmalarına bir göz attım, endüstriyel ölçekte ürettiğimiz birşey yok. Ama neyse ki birçok alanda en azından multicore marka ürünler satılıyor. Fakat bizim gibi hobi için lazımsa, yok, kendime kadar alacaktım diyemiyoruz.
Bize lazım olan şey olabildiğince ince bir lehim teli. Sebep, eğer tel kalın olursa lehimlemek istediğiniz noktaya istediğinizden fazla ve hızlı şekilde lehim akacak ve o noktayı soğuturken lehimin akışkanlığını aniden kaybedebileceksiniz, ayrıca çirkin bir görünüm de yaratacak. Telin 0.5mm'den ince olması tavsiye ediliyor!
Bir başka detay da türlü çeşitlerde lehim teli bulunabiliyor, 7D'de simon beni 60/40 almalısın diye uyarmıştı, ben de bu oran hakkında biraz araştırma yaptım. Evdeki kullandığım rezalet lehim telini de inceledim, ve evet, birsürü lehim çeşidi var. PCB üzerinde kullanılan pota lehim denilen daha dayanıklı bir lehim türü. Bu lehim daha zor eriyor, çarpmalara karşı daha dayanıklı. Bunu alaşımı değiştirerek oluşturuyorlar. Neyse, bize lazım olan üç ana malzeme, Kurşun(pb), Kalay(sn) ve Gümüş(ag). 60/40 dediğimiz lehim teli %60 kalay, %40 kurşun içeriyor. Fakat günümüzde kabul görmüş lehim teli 63/37 denilen ama ortalıkta daha zor bulunan bir tür. 63/37 erimeye başladığında bir anda eriyor ve aniden donuyor. Arada macunlaşma olmuyor. Bir de %2 gümüş içerenler var, kullanmadım fakat surface mount devre elemanları için bunu tavsiye ediyorlar. Sanırım bulduğunuz yerde almalısınız, şart değil ama evde bulunsun az birşey.
Marka?
Multicore (loctite) marka amerikan üretimi bulursanız ne ala.
Multicore henkel tarafından alınmış, hala devam ediyor. Elbette marka peşinde değilim, lehim teli yüzünden rezil edilmiş bir amiga board'um var elimde, artık düzgün bir şekilde temizlemek istiyorum arkadaşı.
Ben şimdiye kadar içinde 5 kanal rosin flux olmayan tele rastlamadım. Fakat içindeki pasta çam ağacının birşeyinden elde ediliyormuş ve bunların dumanı bayağı zehirli. Fakat günümüzde çevreyi korumak için
su bazlı flux olan teller çıkmış, bunlarda "halide free" olarak geçiyor ve tavsiye ediliyor ama, wikipedia bunlara "highly corrosive" demiş. Çok mantıklı, buharlaşan su paslanmaya yol açabilir mi?
Yine bu konuda da online store tavsiyesi bekliyorum, malzeme kalitesi konusunda direnc.net derdime derman olmadı.
TLDR:
1. Hakko lehimleme istasyonu ve kaliteli bir iki farklı uç
2. 63/37 0.46 multicore lehim teli
3. Lehim toplama teli (wick), iyi bir pasta, lehim pompası, kaliteli bir yan keski
4. Tercihen büyüteçli bir üçüncü el (wizofwor ekledi)
alınabilecek yerler var mı, yoksa açıcam dükkanı
