Gecen haftanin toplami ve getirdigi deneyimler Vol. bilmem kac. Ultimate rig’ ler olustururken basima gelen abukluklar ile detaylar uzerine yine turlu seyler anlatmaya devam ediyorum.
Bir sure once Onedrive’ in senkronizasyon problemi yuzunden envanter listemi kaybettim. Basit bir text dosyasiydi ama hangi kutunun icinde ki kutunun icinde ne oldugu burada kayitliydi. Bu sebeple kutu ormaninda yapilan arama bulma faliyetleri ciddi bir sorun artik. Hatta durum o kadar kotu hale geldi ki, cok acil lazim olan seyleri kabul edilebilir fiyat limitleri icindeyse yeniden satin almak daha mantikli olmaya basladi. Sonra bu fikir de boka sardi elbette. Meslea 6800 Ultra’ mi bulamadigim icin yerine 6800 GT almak zorunda kaldim
https://ebay.to/2vczMzU Aslinda kart hala bende mi, elden cikardim mi tam emin degilim ama butun kutulari elden gecirmek cidden daha buyuk bir sikinti. Satilan urun sayisinin bes olduguna bakmayin, peynir ekmek gibi satiyor adam. Bu nelki 3. Batch falan.
Biliyorsunuz ya da bilmiyorsunuz, Nvidia 6800 serisi yongalar Windows 95/98 altinda kullanabileceginiz en gelismis grafik yongalarindan. Durum boyle olunca nispeten ragbet goren kartlar oluyor bu yongalari kullanan ekran kartlari. Mesela hemen arkasindan gelen 7800 serisi yonga tasiyan kartlar boyle bir degere sahip degiller. Aslina bakarsaniz yeni nesil kartlarinin “Eger” tum kulliyatina sahip degilseniz cogu degersiz. Yani bir tane 7800 kart alip koleksiyon yapiyorum diye kenara koyuyorsaniz tek basina, bir 100 yil boyunca anlam ifade etmeyecektir. Ama olurda Nvidia ureticisine ait tum yongalardan ornek barindiran bir koleksiyona sahipseniz, 7800 butunun bir parcasi olarak anlam ifade edecektir. Boyle seylerin sebebi elbet tekellesme, kartlarin atilim sayilabilecek teknolojileri barindirmamalari, cok buyuk miktarlarda uretilmeleri, kendilerine ozel bir durum sunmamalari diyebiliriz. Neyleyim bende heyecan uyandirmayani.
6800 nispeten yeni bir kart. Bol guc tuketen, boylece aktif bir sogutma cozumune ihtiyac duyan bir kart. Bu da beraberinde cok hoslanmadigim bir seyi getiriyor; Standart disi sogutma donanimi. Kartin yari iletken omrunden cok daha kisa omre sahip ve eskiyince yerine yenisini koymanin sorun oldugu bir durum.
Bu tarz sogutma cozumleri fonksiyonel ve kozmetik olarak optimum sekilde tasarlaniyorlar. Yani tamamen amaca ozel cozumler ve alternatifleri pek yok. Bozulduklari zaman cope atmak disinda yapabileceginiz bir sey kalmiyor. Kabul ediyorum, fani sokup heatsink’ in uzerine baska bir fan tutturabilirsiniz ama elimize cirkin bir sey kalir. Neyseki 6800 sogutucusunun bazi avantajlari ve piyasada hala bulabileceginiz sifir parcalari mevcut.
Benim her seyiyle referans bir 6800 Ultra’ m var. Zamaninda yeni bilgisayarimla birlikte aldigim ve iki yil kullandigim bir kart. Yukarida bahsettigim OS uyumu sebebiyle retro rig’ imde tekrar kullanmak isteyebilecegim bir kart elbette. Uzun sure kullaniminin onundeki tek engel sogutma donanimi olacagi icin gelecegini garanti almak adina bir cift orijinal sogutma fani satin aldim ona.
https://ebay.to/2v78cny
Bu fanlar icin Apple’ a tesekkur etmem gerekiyor zira hala piyasada bulunuyor olmasi bu markanin eseri. Nvidia 6800 Ultra icin referans sogutucu olan bu tasarim butun Apple G5 – 6800 Ultra seceneklerinde kullaniliyordu.
Ben simdilik kendi 6800 Ultra’ mi bulana kadar gelen 6800 GT ile ugrasacagim. Bir gun alakasiz bir yerden cikacak diye umuyorum Ultra icin. Tabii 6800 GT icin de hazir firsat varken yedek fan bulmaliyim.
Hafiza ve cpu' su bundle gelen Dual Socket-370 sistemim icin bir tane daha ayni model cpu satin aldim. Sirf Supermicro uretimi ve sifir diye satin aldigim, sonra bos islemci soketi gozume batmaya basladigi icin beni turlu gereksiz alisverise surukleyen bir sistem oldu bu da.
Fark edeceginiz gibi adamlar ESD’ nin ne oldugunu, dogru kargo ambalajinin nasil yapilmasi gerektigini biliyor. Unutmayin bu adamlar geri donusumcu, hurdaci, toplayici parcalayici. Fakat her seyi yine kitabina gore yapiyorlar. Oysa turkiye’ de hurdaci ya da ikinci elci olmanin ilk kurali su katilmamis bir geri zekali olmak. Sanirim bunun sebebi kanayan yaralarimizdan biri olan akraba evliligi.
https://ebay.to/2LZ0KCw Ayni model cpu’ yu bulunca bir de ayni model cpu cooler da almak gerekti. Mecburen bir cift Socket-370 cpu cooler pesine dustum.
Socket-370 yapisi geregi, hem Socket-7 hem de Socket-A cpu cooler’ lari kullanabilen sansli bir platform. Tabii bir kac puf noktaya dikkat edersek. Ilk ve en onemlisi heatsink malzemesi. Eger malzeme bakir olursa cpu yuzeyinden aluminyum’ a gore daha rahat isi emebilecegi icin zayif fanlarla bile verimli calisacaktir. Bu, sesiz bir sogutma cozumu yaratmak icin avantaj demek. Ozellikle yuksek hizli cpu’ larda.
Bir diger dikkat edilecek konu da fan ve heatsink’ in nasil birlestirildigi.
Yukarida gordugunuz bu birlestime sekli maliyet disindan hicbir fayda saglmiyor. Fan direkt olarak kanatciklarin arasina buyuk disli vidalarla sabitlenmis. Hala bu yontemi kullanan suruyle ucuz heatsink gormussunuzdur mutlaka. Ozellikle retail islemcilerin yaygin olmadigi donemlerde cok kullaniliyordu. Oysa olmasi gereken bu
https://ebay.to/2mOU0Mv
Gordugunuz gibi fanin montaj yapilacagi kisim ile heatsink ayri parcalar. Fan montaj vidalari icin onceden dis acilmis. Boylece hem kullanim esnasinda olusabilecek gevsemeler, hem de fan yenileme esnasinda olusabilecek vida yuvasi sorunlariyla ugrasmak zorunda kalmiyoruz. Gayet efektif bir tasarim.
Elbette burada bitmiyor. Bu heatsink’ ler icin fan da lazim. Onu da daha once bir cok kez kullandigim Noctua’ dan tercih ediyorum. NF-A6x25 FLX, 19.3 dB(A) ses siddetinde 17 CFM hava tasiyabilen 60mm’ lik bir fan. 2.18 mm H₂O Statik basinci yogun kanatcikli heatsink’ lerin ihtiyacini karsilayabilecek seviyede. Ayrica > 150.000 Saat kullanim omru iddiasi super. Cesitli devir adaptorleri ve sabitleme parcalari iceren eksiksiz bir paket.
https://amzn.to/2vcpOi8
Uzerine bir de fangrill ekledik mi tamam, alin size dort dortluk bir Socket-370 cooler. Tabii 30mm M3 vidalari geldikten sonra. Simdilik sadece bir sandvic.
Bir tane de low profile skived sogutucum var. Montaj braketinde sorun yasadigim Alpha PEP66 yerine aldim. Aslinda bunun da montaj braketi sorun oldu fakat ufak bir trick’ le hallettim.
https://ebay.to/2LzwYb4
Celeron 300 sogutmasi gereken bir cpu cooler icin abartili bir fan bu, en azindan gurultu anlaminda. Niyetim bir kac hafta once satin aldigim Vantec 60MM fani kullanmakti ama tahmin edin ne oldu? Evet, hangi kutuya soktugumu bilmiyorum. Hazir ortada 80MM Vantec fan ve bir kac hafta once alinmis fan adaptoru varken onlari kullanayim dedim. Uzerine bir de kaucuk fan montaj aparatlarindan ekleyince super bir sey oldu.
Peki bu kule bana ne kazandirdi? Stock fan tam bir kafa s2ci. Tahammul edilmesi zor tiz bir sesi var. Uretici verilerine gore bu gurultunun siddeti max. 40 dB(A). Bunun sebebi elbette 4800 devirde calismasi. Yoksa takdire sayan 19.7 CFM' lik kapasitesi olmazdi. Vantec 80MM ise 27 CFM' lik havayi 21 dB(A) gibi bir gurultuyle tasiyor. Caktiniz degil mi?
Bu arada fan vidalarinin takildigi bolum aluminyum, cok fazla tork uyuglayamiyorsunuz. Titresim sebebiyle gevseme olasiligina karsi ben M3x3MM vidalara medium threadlocker uyguladim.
Bir de tabanda ki su sacma isi iletim cozumu var. Bence kasap koftenin termal direnci bu macunlu folyodan daha yuksek degildir. Onu sokuyorum hemen.
Montaj braketi sorunu diyordum. Pentium III’ un dusuk profiline gore tasarlanmis bir cpu cooler’ i daha yuksek profilli Celeron islemciye takmaya calisinca karsimiza cikiyor bu problem. Islemci profili ne kadar yuksekse, braketin sokete uyguladigi basinc o kadar buyuk oluyor. Hatta duruma gore sokete ve anakarta zarar verecek kadar buyuk bir basinc. Cozum elbette daha az basinc uygulayacak bir braket ayarlamak. Sagolsun Eski bir Socket-7 coooler’ dan aldigim bir ornek sorunsuz is gordu.
Bu arada 80MM’ lik fanin kutusunda ilginc bir detay farkettim; Dijital center.
Belki hatirlarsiniz bu firmayi. 2000’ lerin basinda faaliyet gosteren hem online hem de sicak satis yapan bir ithalatciydi. Zalman, Abit, Vantec, Belkin, Tagan gibi ureticilerin urunlerini getiriyordu. Dukkanlari market gibiydi aslinda. Mallari el arabasina doldurup odemeyi bildiginiz yan yana siralanmis kasalardan yapiyordunuz. Oraya ugradikca illa bir sey aliniyordu fakat hala alinan seyleri kullaniyor olmak ilginc geldi bana. 15 yasinda bir fan. Ambalajini bu gun actim ve kullandim. Bir kac kutu daha var hatta ayni fandan.
Bir de yukarda heatsink icin kullandigim “Skived” terimi var. Bundan bahsetmek istiyorum biraz.
Biliyorsunuz, heatsink’ lerin isiyi atmosfere aktardigi alan ne kadar genisse birim zamanda transfer edebileceginiz isi miktari o kadar yukseliyor. Alani arttirmanin en kolay yoluda heatsink kutlesinde kanallar yaratmak. Ne kadar fazla kanal yaratirsaniz o kadar cok yuzeyiniz, buna bagli olarak daha cok alaniniz olur. Elbette kanallar yaratmanin bir cok yolu var fakat ben endustri tarafindan kabul gormus ve gayet verimli ilginc bir yoldan bahsedecegim; Skiving.
Skiving, monoblok bir kutle uzerinde* cok ince ve sik araliklarla kanatciklar olusturmaniza izin veren bir uretim prosesi. Boylece birim alana dusen kanat sayisi diger tum uretim proseslerine gore daha fazla oluyor. Bu ayni kutlede daha genis yuzey alani demek. Monoblok oldugu icin de birlestirilmis (Stacked/Snapped Fin) heatsink tasarimlarinin olasi termal zaaflarini barindirmiyor.
Su link’ te skiving islemini gorebilirsiniz
https://youtu.be/3Sb7u5vMAmo Bu ornekte aluminyum malzeme filme alinmis fakat bakir icin de ayni yontem soz konusu. Ayrica bu sekilde uretilen heatsink’ lere “Skived Fin Heatsink” deniyor.
6800 GT' de de skived bir heatsink kullanilmis kapagin altinda. Fakat benim heatsink capak gibi korkunc bir yolcuyla gelmis. Bu capak skiving islemi sirasinda degil de, heatsink’ in daha kucuk parcalara ayrilmasi esnasinda olusmus gibi gozukuyor. Hava akis yonunde guc devrelerinin oldugunu dusunursek hala hayatta oldugu icin gayet sansli bir kart oldugunu dusunuyorum.
Heyecanla gelmesini bekledigim bir baska sey de -5V adaptorlerimdi. Biri ATX to AT, digeri ATX to ATX olmak uzere modern psu’ larin saglayamadigi -5V hattini bana geri verecek iki adaptor kablo. Daha onceki sayfalarda detaylari var ama kisaca cok eski ISA kartlarin bu hatta ihtiyac duyduklarini hatirlatayim.
AT olani daha denemedim fakat ATX olan harika bir is cikariyor. Fakat asil ogrenmek istedigim isin teknoloji kismiydi. El yapimi, pertinaks uzerinde iki uc kiytirik komponentle birlestirilmis bir sey mi vardi makaronun altinda? Yoksa daha guven veren bir sey mi?
Makaronun altinda 12V hattina bagli bir converter devre var, ACT4070 entegresi kullaniyor. Kart ozel amacli mi uretilmis bilemiyorum zira karsiligini bulamadim fakat uretim kalitesi gayet iyi. Ozellikle kablo lehimlemeleri cok iyi. Bunu aparat halinde degilde psu’ nun kablosuna aktarmak beni uzecek. O ayarda bir lehim yapabilecegimi sanmiyorum cunku.
Ormanda aradim ama bulamadim furyasainin diger kurbani Amiga 4000 fast RAM set’ i. Elimde bir kac set oldugu halde bulamadim lanet olasi modulleri. Neyse ki sattigi her seye kefil olurum dedigim satici bol bol satiyor bunlardan
https://ebay.to/2n25AE7 Servis her zamanki gibi on numara.
KVM Switch’ in kablolari var bir de. Gecen sayfalarda bahsettigim bu switch icin sadece 2 kablo alabilmistim zira piyasasi o gun icin 35-40$ gibi absurd seviyelerde dolasiyordu. Sanirim Aten yeni bir parti surdu piyasaya ve fiyatlar normalize oldu. Toplamda 5 kablo icin 165$ gibi (Gumruk/UPS kargo) bir para odedim ki, eski fiyata gore bir hayli hesapli kaliyor. Her biri 1.2m uzunlugunda PS/2 arabirime uyumlu bu kablolar belki en stratejik donanimlarimdan biri olacak. Boyle bakinca maliyetlerini sonuna kadar hak ettiklerini dusunuyorum.
https://bit.ly/2KkfQR4
(*) Bu proses sadece yumusak metallere uygulanabiliyor.
CAT tax
