Merhaba,
Fırsat buldukça kenarda duran arızalı makinalarımı tamir etmeye çalışıyorum. Bugün de Türkiye'nin ilk yerli bilgisayarı sloganı ile piyasaya çıkan, tam adıyla "Vestel Goldstar MSX FC-200" modelinin tamir aşamalarını anlatmaya çalışacağım. Hazırsanız başlayalım
Bu makina yaklaşık iki yıl önce elime geçtiğinde pek de iyi durumda değildi, üzerine ağır bir şey düşmüş gibi klavye içeriye çökmüştü (kiri pası saymıyorum artık onlar standart geliyor bu yaştaki makinalarda). Henüz hiçbir müdahalede bulunmadan denemek için fişe taktım ve çalıştı, ancak görüntüde biraz titreme vardı. Kısa bir süre sonra görüntü tamamen gitti, güç ışığı da söndü. Büyük ihtimal güç kaynağı gitti diye düşündüm. Büyük bir arıza oluşmadığını umarak içini açtım. Ancak ekranda titreyen görüntüyü gördüğümde hemen kapatmayıp kısa süre de olsa açık tutmam hataydı, işte bu sorunlar silsilesinin başlagıcı oldu.
1- Güç kaynağı tamiri:Güç kaynağının anakarta bağlanan fişini çıkarıp ölçtüğümde hiçbir voltaj olmadığını gördüm, tabi önce sigortayı kontrol ettim, sağlamdı. Sorun kapasitörler olsa iyi kötü bir akım ölçmem gerekirdi diye düşünerek büyük soğutucu alüminyum levhaya vidalanmış olan voltaj regulatörlerini kontrol etmeye karar verdim.
Bu ilk müdahale iki yıl kadar önce olduğundan tam değerleri hatırlamasam da 40A str9005 olanın düzgün bir değer vermediğini hatırlıyorum. Bir de yine güç kaynağının devre kartı üzerindeki 7912 regülatörü de hiçbir değer göstermiyordu.
İkisini de değiştirdim, voltajları kontrol ettim +12v, -12v, +5v hepsi yerli yerindeydi güç kaynağı sorunu çözülmüş görünüyordu.
Fişe takıp çalıştırdım, beklendiği gibi bu defa güç ışığı yandı ama ekranda hiçbir hareket yoktu, no signal.
Voltajlara tekrar baktım sorun yok, emin olmak için bir atx güç kaynağı ile de denedim yine no signal. Güç kaynağı muhtemelen tamir olmuştu ortada başka bir sorun daha olmalıydı.
2- Sinyal yok (no signal) tamiri:İnternet üzerinden araştırmaya geri döndüm, şayet görüntü çıkışı haricinde bir sorun olsa en azından ekrana bir sinyal gelmeli sonucuna ulaştım. Bu doğrultuda devam edince şüpheler anakart üzerinde dikine şekilde monte edilmiş olan TV encoder kartına odaklandı.
Bu kart üzerindeki LVA510 entegresi sıklıkla bozulabiliyormuş. Buralarda bulamadığım için aliexpress'ten tedarik edip değiştirdim ve sinyal geldi ama siyah ekran şeklinde :/
Neyse en azında bir gelişme kaydetmiş olduk, bu tv encoder kartı ile biraz daha uğraştım ama siyah ekrandan başka bir sonuç çıkmadı.
3- Siyah ekran (black screen) tamiri:Bunun üzerine görüntüyü işlemekten sorumlu 9128 vdp entegresinin 16kb ramlerine ve 64kb ana bellek ramlerine odaklandım, tek tek söküp soketledim yenileri ile değiştirdim ama hala siyah ekran.
Sorun main rom'da olabilir diye romları söküp tl866 programlayıcı ile kontrol ettim, içerikleri sorunsuz bir şekilde okunabiliyordu. Yine de emin olmak için orijinal rom dosyasını indirip yeni rom yazdım ama yine sonuç alamadım.
"Buraya bir parantez açayım, vestel msx'in rom'u u5a ve u5b olmak üzere 32kb'lık iki ayrı rom chipinden oluşuyor, ancak internette bulabildiğim rom dosyası 32kb'lık tek parça halinde. Bendeki çalışan rom'ların içeriğine bakarak internette bulduğum rom'un ikiye bölünerek ve başlarına 16kb'lık boşluklar eklenerek 32kb'lık iki ayrı rom şekline yazıldığı sonucuna ulaştım. Neden böyle yapmışlar bilmiyorum, belki ellerinde 16kb'lık eprom chipi yoktu bilemiyorum. Bilen varsa ve aydınlatırsa güzel olur. Bu editleme işleri ile uğraşmak istemeyenler için orijinal rom'ları iki ayrı dosya halinde en sona ekledim."Artık fikirler tükenince umutsuzluk içinde ölçü aletini alıp ram'lerin bağlı bulunduğu devre yollarına continuity test yapmaya başladım.
Ramler dörtlü iki gruptan oluşuyordu. 4 no'lu bacaklarının içinde bulundukları grup ile bağlantıları vardı ama diğer grup ile bağlantılarının olmadığını fark ettim. Devre yolları tamamen sağlamdı ancak board'un arka tarafına geçip yolu arkadan devam ettirmeye yarayan "through hole" tabir edilen noktada bir kopukluk buldum, akım bu delikten pcb'nin arkasına geçmiyordu.
Önce hızlıca bu minik deliklerin içini lehim ile doldurdum ama iletim yine sağlanmadı. Daha sağlıklı bir yöntem olarak board'un arka tarafından bu devre yollarını takip ederek birleştirebileceğim uygun iki nokta buldum ve ince bir kablo ile birleştirdim.
Bu defa daha büyük bir umutla makinayı çalıştırdım ve görüntü geldi! Ama yine tam gelmedi. Bu defa da garbage screen tabir edebileceğim bozuk karakterlerden oluşan bir ekran karşımdaydı.
4- Bozuk görüntü (garbage screen) tamiri: Siyah ekrandan kurtulmuştum ama bu defa da okunaksız karakterlerle karşı karşıya kalmıştım. Burada dikkat çeken şuydu, bu bozuk karakterler normal boot ekranında olması gerektiği şekliyle sıralanıyordu. Yani büyük ihtimal makina normal boot ediyordu ama görüntü işleme ile ilgili bir sorun vardı.
Bulması zor olan (ve elimde yedeği olmayan) Vdp chipine bir şey olmadığını umarak daha kolayda olan ve önceden soketlediğim 4416 ekran ram'lerini değiştirdim. Bingo! Sonunda tamamen sorunsuz bir başlangıç ekranı karşımdaydı (büyük bir rahatlama).
5- Klavye tamiri:Başta dediğim gibi klavye üzerine ağır bir şey düşmüş ve çökmüştü, klavyenin tuşlarının üzerinde dizili olduğu pcb bu darbenin etkisi ile kırılmış ve birçok devre yolu kopmuştu. Bu yolları lehimle ve gereken yerlerde ince tellerle dikkatlice tamir edince klavye de çalışır hale geldi. Diğer sorunlara göre nispeten kolay bir tamirat oldu.
Tüm sorunlar çözüldükten sonra makinayı toparlayıp cep telefonunu msx teybine dönüştüren msx2cas android uygulamasını kullanarak msx'te oynadığım ilk oyun olan Konami's Soccer ile test etmeyi uygun gördüm. MSX ile karşılıklı 1'er gol bulduktan sonra dostluk kazansın bu kadarı yeterli diyerek kapattım
En başta makinayı test ederken titreyen görüntüyü ciddiye almayıp çalıştırmaya devam etmem başıma bir sürü iş açtı. Büyük ihtimalle hemen kapatsaydım sadece güç kaynağı ve klavye tamiri ile paçayı kurtaracaktım. Siz siz olun uzun süre çalışmamış bir cihaz ilk açıldığında böyle garip sinyaller veriyorsa hemen gücü kesin.
Son olarak orijinal romlardan ayrı ayrı dump ettiğim FC-200 romlarını aşağıya ekliyorum, belki birine lazım olur.
Bir tamir süreci daha böylece sonlanmış oldu, yenilerinde görüşmek üzere kalın sağlıcakla...
