Retrobright (2) - CPC 664 ya da Mavi Tuşların Esrarı

[dodogildo]

Bu hikaye de 2023 Aralık ayından. Metni biraz elden geçirip paylaşıyorum:

Kullanmadan dolapta tutsam da, her aklıma geldiğinde kalbimin daha hızlı atmasını sağlayan yakışıklı CPC 664'ümü çıkarıp biraz kurcalamak istedim. Bazı tuşlarının artık çalışmadığını farketmem uzun sürmedi. Bu modellerde membrane değişikliğini her canlı tadacak diye duymuştum. Sellmyretro'daki yeni üretim seriden bir tane sipariş ettim. İki haftada elime geçti. Membrane'ı değiştirmek için kasayı açmışken, sararmış klavyeyi de retrobright yapsam mı diye kurtlanmaya başladım. Neticede Amstrad'ın bu az bulunur eseri, şeker gibi mavi tuşları ve tatlı klavyesiyle ayrı bir mücevherdi ve fazladan emeği hak ediyordu sanki.



Mutlu sonla biten son 6128 maceramdan da cesaret alarak gözümü kararttım ve kolları sıvadım. (Başlar başlamaz, dertsiz başıma dert açtığım anlaşıldı çünkü 664, büyük abisi 6128'e göre daha ilginç ve daha zorlu bir sök-tak operasyonu gerektirdiğimi kanıtladı.)

Zor ya da değil, her zamanki gibi önce tuşlar söküldü ve deterjanla yıkandı-kurulandı.

Sonra 1 şişe krem peroksit harcayarak tuşları sıvadım. Özellikle MAVİ tuşlara ve fazla sararmış SPACE tuşuna özen gösterdim. Streç filmle sarıp, alüminyum folya kaplı kutuya yerleştirdim. 664'ün alameti mavi tuşların retrobright ile düzelmediği bazı serüvenleri daha önce internette okumuştum. Bu yüzden bir yenilgiye kendimi hazırlamıştım.



UV lambamı kullanarak en az 6 saat pozlamaya karar verdim. Burada biraz risk aldığımın farkındaydım. Beyaz, krem ya da gri plastikte retrobright'ın başarılı olduğunu gözlerimle görmüştüm. Ama ilk defa renkli plastik üzerinde deniyordum. Pozlama ya da fazla kimyasal acaba tuşların rengini bozacak mıydı? Sonuç eskisinden daha da mı kötü olacaktı?



Süre sonunda sizin de gördüğünüz sonuç ortaya çıktı. Klavyenin mavisi, belki hiç bir zaman 40 yıl önceki orijinalinin renginde olmayacak ama aldığım yerden çok daha iyi bir yerde değil miyim? SPACE tuşundaki ayrıksılık da düzelmiş oldu.









Peki ya basmayan tuşlar ve membrane konusu? O konu ayrıca biraz uzadı.. ama çözüldü, şimdilik mevzuyu dağıtmak istemiyorum..

[unay]

Gaza gelmeyeceğim

Adam hem retrobright konusunda pro hem tutorial konusunda.
Ben daha yazıların arasına foto nasıl konur onu bilmiyorum.

Eline sağlık üstadım.

[Alco]

Eline sağlık! Tutorial yine muhteşem de esas olay 664'ü yapmaya cesaret etmek 

[Ref]

bu retrobright işi fantastik bir iş. Yakın öncesi-sonrası fotografları görünce uğraşıya fazlasıyla karşılığını veren bir işlem olduğunu görüyoruz.
"insan gerçekten hayret ediyor".

[Hifly]

bu retrobright işi fantastik bir iş. Yakın öncesi-sonrası fotografları görünce uğraşıya fazlasıyla karşılığını veren bir işlem olduğunu görüyoruz.
"insan gerçekten hayret ediyor".

Şu videoya denk geldim bugün. Adam direkt sıvı hidrojen peroksiti basıyor, sonuç muazzam:

https://youtu.be/lMyb0erNuCE?list=PLVIxIjRNxFv5-fFpx4GN-CP0btX5_QStm&t=487

[Shax]

Kısa vadede sonuçlar çoğunlukla harika fakat uzun vadede ne olacağı bir muamma. Daha kötü bir yeninden sararma ve yapısal zayıflık (yük taşıyan büyük parçalar için) riski mevcut. Bence, plastik parçanın yeninden üretilmesi dışında mutlak bir güvenli ve kalıcı çözüm yok. Umarım yanılıyorumdur.

[Ref]

bu retrobright işi fantastik bir iş. Yakın öncesi-sonrası fotografları görünce uğraşıya fazlasıyla karşılığını veren bir işlem olduğunu görüyoruz.
"insan gerçekten hayret ediyor".

Şu videoya denk geldim bugün. Adam direkt sıvı hidrojen peroksiti basıyor, sonuç muazzam:

https://youtu.be/lMyb0erNuCE?list=PLVIxIjRNxFv5-fFpx4GN-CP0btX5_QStm&t=487

Retrocu olucam derken kristal meth basmaya başlıycaz bu ne ya, kimyagere döndük. Fakat bu arada elimde bitten aldığım çok fantastik amiga kasaları var, böyle belli ki 10 sene güneşte kalmış ama üzerine de bir kutu koymuşlar, güneş gören tuşlar kahverengiye dönmüş ama üzerinde kutu olan tuşlar pırıl pırıl. Fantastik bir tasarım gibi ama aynı zamanda sanki biri sürekli sigara içip üzerine üflemiş gibi de duruyor, ban ona bu işlemi 4-5 kere yapmak lazım.

Kısa vadede sonuçlar çoğunlukla harika fakat uzun vadede ne olacağı bir muamma. Daha kötü bir yeninden sararma ve yapısal zayıflık (yük taşıyan büyük parçalar için) riski mevcut. Bence, plastik parçanın yeninden üretilmesi dışında mutlak bir güvenli ve kalıcı çözüm yok. Umarım yanılıyorumdur.

Retrobright'ın en büyük dezavantajı etkisinin geçici olması. İkinci sorun, plastiği kırılgan hale getiriyor olması. Üçüncü sorun,uygulaması da zor olması, komple sökmek gerekiyor ve koyu ve açık tüm parçalara uygulamak gerekiyor.

Yani elbette en güvenli yöntem yeniden üretim ama kısıtlı üretim olunca da biliyorsunuz, fiyatlar uçuyor, ayrıca benim gibi gıcıklar yeni üretimleri sevmiyor. o tuş 30 sene önce üretilmediyse benim için büyük bir kayıp. Sebebini bilmiyorum. AI ile yapılmış mütiş imajlar gibi, teorik olarak mükemmel şeyler, ama pratikte saygını kazanamıyor.

[Shax]

teorik olarak mükemmel şeyler, ama pratikte saygını kazanamıyor.

 İtalyan mafyası mıyız biz abi ya bırak saygımızı kazanmasın. Tiryaki dişi gibi sarı sarı durması daha mı iyi?

[Hifly]

teorik olarak mükemmel şeyler, ama pratikte saygını kazanamıyor.

 İtalyan mafyası mıyız biz abi ya bırak saygımızı kazanmasın. Tiryaki dişi gibi sarı sarı durması daha mı iyi?

Retroya yeni üretim parçaların direkt ayağına sıkarız, sidik gibi sarı olacak o parçalar!!!

 

o tuş 30 sene önce üretilmediyse benim için büyük bir kayıp. Sebebini bilmiyorum.

Aynen senin gibi düşünüyorum ve sebebini bende bilmiyorum

[Shax]

 

[unay]

Dostlar bu işi ev hanımlarının elimizden almaya başladığını biliyorsunuzdur. İlk ataştırmaya başladığımda (6128 tuşları ile denemem oldu ama başarısızdı) karşıma hep evdeki beyaz eşyayı retrobriht yapan abla videoları çıkıyordu. Retrobrigt diye bir terimden haberim olmadığı için, google aramalarıma yerel halktan uygun gördüğü kişilerle karşılık veriyordu. Zaten hidrojen peroksitin Türkiye'deki karşılığı saç açıcı değil mi? Gratisten almıştım, ama 30 faktördü. Sanırım o nedenle de başarı elde edemedim.

[Hifly]

   

Dostlar bu işi ev hanımlarının elimizden almaya başladığını biliyorsunuzdur. İlk ataştırmaya başladığımda (6128 tuşları ile denemem oldu ama başarısızdı) karşıma hep evdeki beyaz eşyayı retrobriht yapan abla videoları çıkıyordu. Retrobrigt diye bir terimden haberim olmadığı için, google aramalarıma yerel halktan uygun gördüğü kişilerle karşılık veriyordu. Zaten hidrojen peroksitin Türkiye'deki karşılığı saç açıcı değil mi? Gratisten almıştım, ama 30 faktördü. Sanırım o nedenle de başarı elde edemedim.

Evet, benim hanım annemin sararmış fırınına bu uygulamayı yapmıştı AMA güneş ya da UV uygulamasından haberimiz olmayınca başarısız olmuştu.

[Hifly]

Retrobright'ın en büyük dezavantajı etkisinin geçici olması. İkinci sorun, plastiği kırılgan hale getiriyor olması. Üçüncü sorun,uygulaması da zor olması, komple sökmek gerekiyor ve koyu ve açık tüm parçalara uygulamak gerekiyor.

Bu konuyu biraz araştırdım. Karanlık bir ortamda durduktan sonra herhangi bir sararma yeniden oluşmuyormuş. Yani kullandığımız bir cihaz bile olsa, bir kılıf ya da örtü ile örtersek sararmanın önüne geçebiliriz. Zira ışık plastik içinde ki yanma önleyici bromun oksitlenmesinde en büyük faktörmüş. Tabi bir de oksijen ama onun için yapacak pek bir şey yok.

Sade bir şekilde açıklamak gerekirse:

Retrobright süreci, sararmış ABS plastiklerin foto-indirgeyici bir kimyasal reaksiyon yoluyla eski rengine döndürülmesini sağlayan bir işlemdir. Bu sararma, UV kaynaklı fotooksidasyon ve polimer yapısındaki konjuge sistemlerin oluşumu sonucu meydana gelir.

Sararma Mekanizması
Plastiklerde bulunan bromlu alev geciktiriciler (örneğin Tetrabromobisfenol A - TBBPA), UV ışığına maruz kaldığında homolitik ayrışma geçirerek reaktif serbest radikaller oluşturur. Bu radikaller havadaki oksijenle etkileşime girerek brom oksitler (BrO, Br₂O gibi) ve peroksit radikalleri oluşturur.

Bu süreç, plastiğin polimer matrisinde pi-elektron delokalizasyonuna neden olan konjuge çift bağ sistemleri oluşturur. Genişleyen konjuge sistemler, elektromanyetik spektrumun daha uzun dalga boylarını (genellikle sarı-turuncu bölgelerini) absorbe etmeye başlayarak plastiğin renk değişimine yol açar.

Retrobright’ın Etki Mekanizması
Retrobright, hidrojen peroksit (H₂O₂) ve UV ışığının bir arada kullanılmasıyla, sararmaya neden olan oksitlenmiş bileşikleri indirgeyerek rengi eski haline döndürür.

Fotolitik Bozunma: Hidrojen peroksit, UV ışığı veya termal aktivasyon yoluyla hidroksil radikalleri (OH•) oluşturur.
Okside Bileşiklerin İndirgenmesi: Oluşan hidroksil radikalleri, brom oksitlerle reaksiyona girerek stabil brom iyonlarını açığa çıkarır ve bu süreç plastiğin yüzeyindeki oksidatif sararmayı tersine çevirir.
Konjuge Sistemlerin Bozulması: Hidroksil radikalleri, polimer matrisindeki konjuge çift bağ zincirlerini kırarak, elektron delokalizasyonunu kesintiye uğratır. Böylece plastiğin ışık emme özelliği değişir ve sarı tonlar kaybolur.
Sonuç olarak, Retrobright işlemi, foto-oksidatif bozulmayı tersine çevirerek polimerin optik özelliklerini eski haline getirir, ancak plastiğin iç yapısındaki bromlu bileşenler kalmaya devam ettiği için uzun vadede tekrar sararma riski vardır.

Zannımca bu reaksiyonu iyi anlamak retrobright sürecinin başarılı olması için önemli, içimize sinmesini sağlıyor. 

[Ref]

teorik olarak mükemmel şeyler, ama pratikte saygını kazanamıyor.

 İtalyan mafyası mıyız biz abi ya bırak saygımızı kazanmasın. Tiryaki dişi gibi sarı sarı durması daha mı iyi?

Elbette ki sarı durması daha iyi dostum. Louvre'a gidip monalisanın replikasına mı bakmak istersin yoksa çatlak ve solgun olsa da orjinaline mi?

Zannımca bu reaksiyonu iyi anlamak retrobright sürecinin başarılı olması için önemli, içimize sinmesini sağlıyor. 

kesinlikle öyle ama bildiğim kadarıyla sararmanın tekrar oturması 1-2 sene içinde oluyor. Bir sebepten "reaktif serbest radikaller" ilk halinden daha hızlı şekilde oluşuyor olmalı.

Eğer sorumlulardan biri oksijense bu durumda beyazlattıktan sonra ince bir film tabakası ile kaplayacak bir yöntem bulunmalı. Elma portakalı mumluyorlar, onun gibi birşey

[Shax]

Louvre'a gidip monalisanın replikasına mı bakmak istersin yoksa çatlak ve solgun olsa da orjinaline mi?

 Dünyada tek bir örneği bulunan sanat eserleri için geçerli dinamikler kıçı kırık bilgisayar hurdaları için de geçerli değil. Bir bilgisayarı orijinal hali üretildiği gündeki halidir, sarı ve daha sarı hali değil.

kesinlikle öyle ama bildiğim kadarıyla sararmanın tekrar oturması 1-2 sene içinde oluyor. Bir sebepten "reaktif serbest radikaller" ilk halinden daha hızlı şekilde oluşuyor olmalı.

 Ayrıca yüksek ısı belirleyici bir etken sararma konusunda. Orijinal renkteki bir makinemin, güneş alan bir odanın penceresine yakın durması sebebiyle, bir kaç ayda sizin sevdiğiniz gibi idarar sarısına dönmesine ilk elden tanıklık ettim. Makine bir poşet ve karton kutu içinde olduğundan kesinlikle direkt ışık görmüyordu ama kutu ısısı rahat 40 derecenin üstüne çıkıyordu belli bir saatten sonra. Evinin çatı katını saklama ortamı olarak kullanan bazı insanların da benzer sorunlar yaşadığını okudum.