Kabus: Kafa Ayarı

[leventp]

Selamlar,

Kafa ayarı denen hastalığın sadece C-64'e özgü bir durum olduğunu düşünürdüm hep, taa ki Ref "Sinclair'de de kafa ayarı vardı" diyene kadar. Şaşırdım cidden. Amstrad, Atari, MSX vs. diğer kasetli sistemlerde de var mıydı aynı sıkıntı? Benim düşüncem C-64 dışındaki sistemlerin yavaş ama kafa ayarı derdi olmayan kaset sistemleri olduğu yönündeydi.

Sevgiler, LP

[Ref]

Selamlar,

Kafa ayarı denen hastalığın sadece C-64'e özgü bir durum olduğunu düşünürdüm hep, taa ki Ref "Sinclair'de de kafa ayarı vardı" diyene kadar. Şaşırdım cidden. Amstrad, Atari, MSX vs. diğer kasetli sistemlerde de var mıydı aynı sıkıntı? Benim düşüncem C-64 dışındaki sistemlerin yavaş ama kafa ayarı derdi olmayan kaset sistemleri olduğu yönündeydi.

Sevgiler, LP

heheh, hiçbir teyp sistemi c64'den yavaş değildi benim bildiğim kadarıyla, lakin c64 teybi 300 baud'dur.

1541 en iyi şartlarda 2400baud(300b/s) hızında. Spectrum'un standard teyp load hızı 1350-1600baud'dur (0'lar 1600, 1'ler 1350 baud), 80'lerin popüler turbo loader'ları 3000baud'dan başlar versionlar ilerledikçe 3800/4000baud'a kadar çıkar. Bu rakamlar teyp kasedinden yükleme hızı, daha sonra pc'den aktarımlarda ses çok temiz olduğu için abarttılar bu rakamları, onları saymıyorum.

Amstrad CPC yanlış hatırlamıyorsam 1000baud. Fakat zx spectrum'un loader rutinlerini port ettikleri için onlar da da 3500 baud'a kadar rutinler mevcut.

Oric 1 standard teyp hızı 1200 baud.

Atari 800XL bile 600 baud hızında ki c64'ün iki katı oluyor.

c64'ün turbo loader'ları genelde kartuş falan gerektiriyor gördüğüm kadarıyla. Çıplak c64'de turbo loaderlar sanmıyorum ki 1500 baud'a ulaşabilsin. En iyi ihtimalle 1000 baud falan oluyordur.

Buna rağmen ne spectrum ne de amstradda c64'deki kadar çılgın bir kafa ayar problemi çıkmamıştır. c64'ün teyp kısmı resmen göz ardı edilmiş, özel donanıma karşın komple çuvallamış. Lakin bizdeki teypler normal teyplerdir, evdeki teybi bozmamak için çoğu zaman oyunları pille çalışan dandik walkman'imden yüklerdim. Ankaradaki akrabamızda c64 vardı ve robocop oynamak istemiştik, arkadaş teybi taktı, sonra hadi bahçeye çıkalım dedi, kısa bir maç yaptık, sonra eve geldik, hala yüklüyordu, o zaman anlam verememiştim, kasedin ortasında büyük bir boşluk var sanmıştım. Sonra öğrendim c64'de bir teyp ızdırabı olduğunu.

Bu aralar tldr tipi mesajlar atıyorum hep

[witchdoktor]

@Ref
1541'in başlıbaşına bir bilgisayar olduğunu bilirsin. Bu sayede donanım gerektirmeyen sayısız turboloader yazılmıştır. Sadece yazılımsal olarak 4000 byte/sn hızlara ulaşılmıştır. Yazılımsal turbo'lar ile ortalama 10 kat (orijinal CBM DOS'un 300 byte/sn hızı referans alındığında), donanımsal turbo'lar ise 20-30 kat hızlara ulaşılıyor.

Bu arada C64'de kaset oyunlarında turbo'suz oyun loader'ı ben hiç görmedim ve bunlarda yükleme hızı 300 byte/sn civarındadır.

Ayrıca yükleme süresi değerlendirilirken C64'ün oyunlarının 50K civarında boyutta oluşunu da hesaba katmak gerekir.

[Ref]

@Ref
1541'in başlıbaşına bir bilgisayar olduğunu bilirsin. Bu sayede donanım gerektirmeyen sayısız turboloader yazılmıştır.
...
Bu arada C64'de kaset oyunlarında turbo'suz oyun loader'ı ben hiç görmedim ve bunlarda yükleme hızı 300 byte/sn civarındadır.

Hmm, tabii kendi deneyimlediğim birşey değil c64 teyp dünyası, wikipedia'dan okuduklarıma göre varsayımda bulunuyordum, 1000 baud falan derken. Birkaç deneme yaptım, evet, turbo c64 oyunları da spectrumdakiler kadar çabuk yükleniyor aslında. Belki de kafa ayar çılgınlığına sebep olan şey budur. Turbo loader'lar genellikle problemlidir bu konuda, eğer bütün oyun arşivi turbo ise, hele ki sınırları fazlaca zorluyorsa hataya hiç tahammül edemiyor hale gelmiş olabilir.

[leventp]

BASIC programları dışında bir şeyin turbosuz kaydedildiğini görmedim şimdiye kadar C64'de, o yüzden C64'ün teypinin hızlı olduğunu söyledim. Bizim için normal durum turbolu durum çünkü. Normaldeki 300 baud hız uygulamada turbolar sayesinde 3000 baud'a ulaşmış gözüküyor.

Belki 1982-83 çıkışlı orijinal oyunlar turbosuzdur, aslında onları bulup denemek isterdim.

 

Belki de kafa ayar çılgınlığına sebep olan şey budur. Turbo loader'lar genellikle problemlidir bu konuda, eğer bütün oyun arşivi turbo ise, hele ki sınırları fazlaca zorluyorsa hataya hiç tahammül edemiyor hale gelmiş olabilir.

Aynen öyle. Standart ama yavaş kaset sisteminde bu kafa ayarı işine %20 kadar tolerans olduğu belirtiliyor. Ancak Turbo ile girişilip zamanlamalar sıkılaştırılınca tolerans kayboluyor.

[Alco]

Önce şunu söyleyeyim ki ben kendi CPCimde hiç kafa ayarı yapmadım. Hem sattıklarımızı hem de kendi arşivime ait kasetleri de şu teyple çoğaltıyordum:



Fakat Commodorcu arkadaşlarından görüp de kendi CPCsinin kafa yarını bozan bir arkadaşım vardı. O haliyle biraz sıkıntı zamanlar yaşamıştı bu kafa ayarı meselesi ile.

Fakat benim daha çılgın bir deneyimim olmuştu teyp konusunda. Programların daha hızlı yüklemesi için için CPC'yi açıp kurcalamıştım ve transistörleri değiştirmiştim. Tabi bu esnada yolları kaldırdım ve sonra teyp hiç çalışmamıştı. Devamında ver elini Fındıklı Ekakomp servisi ve 80.000lira olmuştu.

CPC'de diğer platformlarda pek rastlamadığım bir BASIC komutu vardır: Speed Write 0 ve Speed Write 1. Burada 0=1000baud ve 1=2000baud değerindedir. Cihaz öntanımlı olarak 1000baud değerindedir. Genel kullanım bu iki değerle sınırlandırılmış olsa bile birkaç satırlık basit bir programla 4000baud civarına kolaylıkla çıkmak mümkündü. Elbette yüksek hızlarla beraber okuma hatası oranları da yükseliyordu. Bu bahsettiğim çok özel bir loader falan değil. 10 satırlık Read-data türü basit bir Basic programı ile firmware CAS SET SPEED'e bu iki değer dışında birşeyler girmekten ibaret.

Amstrad'da oyunlar en azından ilk yıllar boyunca orjinal kasetlerden kopyalandığı(özellikle Memoreks oyunları) ve onlarda çoğunlukla turbosuz block loaderları tercih ettiği için genelde uzun sayılabilecek süreler söz konusudur. Bir de bu orjinal kasetlerde mutlaka bir yükleme ekranı resmi(16K civarı) oluyordu. Oysa Commodore oyunları genelde kartuşla kırılarak ve yükleme resmi olmadan turbolu loaderlar ile satılıyordu. Tabi daha sonra bütün oyunlar CPC'de de turbolu oldu.

Ha unutmadan! Retrojen'in yılan hikayesine dönen yeni sayısı yayınlanırsa insan neler neler okuyabilir...

Bu arada Ref... Forumda siyaset, din, futbol konuşmak ve kutsal Commodore değerlerine dil uzatmak yasaktır! O; en güzel grafiklere, en müthiş sese, en hızlı yükleme süresine sahiptir. Basic'i boktansa da burada amaç yoldan sapmış kulları assembler yoluna sokmaktır!

[witchdoktor]

@Alcofribas
Hopp dedik! BASIC'i niye boktanmış yahu, 8-bit cihazlardaki en güzel 'fullscreen' editöre sahip uyarlamalardan biridir. C64'ün şanssızlığı, bu cihazın sayısız Commodore bilgisayar serileri arasında oyun platformu olarak planlanıp, olağanüstü hızlı geliştirme sürecinde donanım tasarımına gösterilen özenin yazılım tarafında gösterilmemesidir. Aslında C64 BASIC V2 piyasaya sürüldüğünde halihazırda BASIC V4 bulunmakta idi ama CBM yöneticileri karakter set grafiklerini C64 BASIC uygulamaları için yeterli görmüş olmalılar. Bu arada diğer cihazları bilmiyorum ama 'self modifying' BASIC kodunu fazlaca uğraşmadan yapabileceğiniz bir diyalekt olduğunu da vurgulayayım. Gördüğünüz gibi BASIC konusunda bile altta kalmıyoruz

PS: Yiğidi öldür, hakkını yeme. Locomotive BASIC, BBC BASIC'den sonraki en güzel BASIC uyarlamasıdır.

[Ref]

Peeeh, yiğidin bir yiğitliğini görmedik ki.. Bir önceki 7dx'de print komutunun taşan satırı bir alt satıra taşıyamadığını farketmiştim CPC'de. Diğer komutları düşünmek bile istemiyorum. Kutsal C64 basic'e diyeceğim yok. Lakin o bir dialekt bile değil. Komutların yarısı SYS n şeklinde

Önce şunu söyleyeyim ki ben kendi CPCimde hiç kafa ayarı yapmadım. Hem sattıklarımızı hem de kendi arşivime ait kasetleri de şu teyple çoğaltıyordum:

Hahah bu harikaymış. İşte bu teyp o zamanlar birkaç aileyi doyurabiliyordu
Kafa ayarı ile boğuşmalarım benim 90'larda gerçekleşti aslında. Şöyle ki, amiga da dolanmaya başlamıştı evde, fakat spectrum'u tamamen terkedememiştim henüz. Ordan burdan alınan oyunlar tamamen farklı kafa ayarında geliyordu, tornavidalar o dönemde ortaya çıktı. Öncesinde bende oyun yüklenmiyorsa yüklenmezdi, başka oyuna geçilirdi Zx spectrumda "chuntey field" denilen bir aura mevcuttur, bu aurayı rahatsız etmezseniz oyun yüklenirdi. bkz. http://www.urbandictionary.com/define.php?term=chuntey Bu bilimsel bir gerçektir. Düzgün bir chuntey oluşturmak için, bazen teybin kapağına ayağınızla baskı yapmanız, bazen koltuğun üzerinde amuda kalkmak, bazen arka planda çalan radyonun sesini 4/10 ayarına getirmek, kucaktaki makarnanın tane tane yenmesi gerekirdi. Kafa ayarı geldi mertlik bozuldu.

[leventp]

O çift kasetli teyple oyun kopyalama olayını hep kıskanmışımdır. C64 dışındaki tüm sistemlerin böyle bir lüksü vardı gördüğüm kadarıyla. C64 için denemiştim, olmamıştı.

Bu arada, OSAM'ın her reklamının demirbaşı olan Datasette Doktor III elinde olan var mı?

[Cengiz Demir]

heheh, hiçbir teyp sistemi c64'den yavaş değildi benim bildiğim kadarıyla, lakin c64 teybi 300 baud'dur.

Atari 800 XL' de yüklemesi 15 dakika süren oyunlar vardı. ( Mesela Bounty Bob)

C64 alınca oyunların 3-5 dakikada yüklenmesi acayip hoşuma gitmişti. 

Demek C64'te oyunlar hep turbolu kayıt yapılmış kasetlere.

Yoksa iyi bir oyun için yarım saat civarı beklemek epey can sıkıcı olurdu. 
 

[witchdoktor]

@cdemir
Yüklemede zaman kaybediyorduk belki ama kaliteli bir oyunu yükleyince yeri gelir saatlerce oynardık, bunu hesaba katmıyorsun. Nasıl bir azim, sabır ve çelik gibi refleksler varmış o zamanlar. 'Continue' hakkı olmayan, hata affetmeyen, çoğunda 'save' imkanı olmayan oyunlardı aslında (Final III gibi 'state save' imkanı veren bir kartuşa ancak yıllar sonra sahip olmuştum). Örneğin Krakout'u bir sabah yüklemiş ve 100 bölümü bitirene kadar (arada yemek ve ihtiyaç molaları vererek) 10 saat kadar oynamıştım. Oyunları bu kadar uzun süre, azimle oynayabilmemizin bir diğer sebebi de (genellikle) bilgisayarı olmaya bazı kankalarımızın bize eşlik etmeleriydi (genelde hak kaybettiğimizde joystick diğerlerine geçerdi). Ailemizdeki diğer fertlerin ve eşlerimizin "bilgisayar ve oyun merakının bizi asosyal varlıklara dönüştürdüğü" iddiasının aksine bu kültür aslında insana ve sosyalliğe dayalı bir kültürdü.

PS: Araba kullanırken zaman zaman karşılaştığım tehlikeli durumlardan anlık kurtuluşlarımı o zamanlardan miras kalan reflekslerime bağlıyorum. Allah'tan gerçekte araba kullanmak 8-bit zamanlarındaki kadar zor değil...

[Cengiz Demir]

@witchdoktor söylediklerine katılıyorum. 
O zamanlar her nekadar kişisel bilgisayar denilse de;
Toplumsal bilgisayarlardı onlar. Cümbür cemaat çökerdik tepesine. 

[Alco]

O çift kasetli teyple oyun kopyalama olayını hep kıskanmışımdır. C64 dışındaki tüm sistemlerin böyle bir lüksü vardı gördüğüm kadarıyla. C64 için denemiştim, olmamıştı.

Bu konuda tabu yaklaşık olarak şu minvalde birşeyler söylemişti; Commodore teybinin tamamen kendine özgü bir TTL sinyal seviyesine sahip olduğunu ve o sinyalin 74LS74 çipinde çevrilerek kullanıldığını, bundan dolayı da commodore kasetlerinin her kopyalama ünitesinde kopyalanamayacağını...

Bu arada, OSAM'ın her reklamının demirbaşı olan Datasette Doktor III elinde olan var mı?

Bunu programda kullanmak veya arşiv amaçlı mı arıyorsun yoksa harbiden kafa ayarı için mi? Kafa ayarı içinse; sana verdiğim teybin üzerinde kafa ayar ledi var. Yani programa gerek yok, ışığın en parlak olduğu seviye sinyalin en güçlü olduğu konumdur.

[Ref]

Kafa ayarı içinse; sana verdiğim teybin üzerinde kafa ayar ledi var. Yani programa gerek yok, ışığın en parlak olduğu seviye sinyalin en güçlü olduğu konumdur.

benim de merak ettiğim, c64 teybi için kafa ayar ledi takma devresi örneği var mı bildiğiniz? Web'i kurcaladım ama herhangi bir örnek bulamadım. Oturup benim bozuk ledli teypleri onarmak ya da yenilerini takmak istiyorum.

[leventp]

Bunu programda kullanmak veya arşiv amaçlı mı arıyorsun yoksa harbiden kafa ayarı için mi? Kafa ayarı içinse; sana verdiğim teybin üzerinde kafa ayar ledi var. Yani programa gerek yok, ışığın en parlak olduğu seviye sinyalin en güçlü olduğu konumdur.

Yok hocam merak ettiğimden arıyorum, araç kutusuna eklenmesi yararlı bir program olabilir.

Bu arada, geçen haftalarda bir deneme daha yapma şansım oldu. Elimde bayağı bir orijinal kaset var. Dataseti bunlardan birini yükleyecek şekilde ayarladım ve diğer tüm kasetler de bu ayarda sorunsuz yüklendi. Sonuçta çok büyük bir örnek kaset havuzuyla yapmadım denememi, ama sanıyorum ki İngiltere'de yaşayıp tüm kasetlerini orijinal alan bir kullanıcı, kafa ayarıyla bizim kadar uğraşmıyordu, hatta belki de hiç uğraşmıyordu. Hiç bir orijinal oyunun kullanım kılavuzunda kafa ayarından bahsedilmemesi de dikkat çekici zaten.

Sevgiler, LP