Sam Coupé hakkinda genel dusunceler, haberler, gorsel/isitsel medyalar basligi

[memrah]

Buyuk olasilikla Turkce retro forumlari icinde ilk (ama umarim tek olmayacak) bir Sam Coupé basligi acayim dedim.

Sam Coupé 1980'lerin ikinci yarisinda Ingiliz MGT (Miles Gordon Technology) firmasi tarafindan uretilmis, Z-80B tabanli bir 8-bit bilgisayar. Ilk tasarlandigi ve piyasaya surulmesi dusunulen yillarda zamaninin en yetenekli 8 bit bilgisayarlarindan. Ustelik tasarimi yapilirken native olarak ZX Spectrum uyumlu bir mod eklenerek zamaninda onbinlerce programdan olusan ZX Spectrum yazilimlarini da kullanabilmesi dusunulmus. Megabyte seviyesine genisleyebilen RAM'i, 2 adet internal 3.5" floppy surucusu, cok gelismis Beta Basic tabanli BASIC interpreter'i, 6 kanal ses ureten Philips SAA1099 ses cipi ve birisi ZX Spectrum uyumlu olmak uzere 4 video modu ile zamaninin fiyat/performans konusunda en iyi ozelliklere sahip bilgisayarlarindan.

Ancak ne oluyorsa bundan sonra oluyor. O zamanlar Sinclair User ve benzeri Spectrum dergilerinde hakkinda bir suru yazi cikip, merak ve ilgi uyandiktan sonra, aksilikler birbirlerini kovalayip duruyor ve Sam'in piyasaya surulebilmesi geciktikce gecikiyor. Aradan aylar, yillar geciyor. Piyasaya cikisi ancak 1989 yilinin sonlarinda mumkun olunca, artik piyasada cok bilinen ve satilan Amiga, Atari ST gibi 16 bit bilgisayarlar karsisinda dogal olarak ayakta duramiyor ve yaklasik 12000 adet uretildikten sonra uretimine son verilerek, bilgisayar dunyasinin kalbi kirik ve dogru durust taninamadan unutulmus cihazlarinin arasina karisip, gozden kayboluyor, hafizalardan siliniyor.

Benim gibi 80'lerin ikinci yarisinda ZX Spectrum'dan daha ustun bir cihaza gecmek isteyip de sabirla Sam'in cikmasini bekleyenler de sonunda birer Amiga karsisinda buluyorlar kendilerini. Ama her zaman da iclerinde nostaljik bir arzu kaliyor bir Sam Coupé sahibi olabilmek icin.

Gunumuzde cok sansli olup da makul bir fiyata denk getirebilenler disinda, ikinci el bir Sam Coupé sahibi olmak isteyenlerin bu retro bilgisayari almak icin cok yuksek meblaglari gozden cikartmalari gerekiyor, ki bunun baslica sebebi de Coupé'nin cok sinirli sayida uretilmis olmasi ve hazin oykusu. Tabi bu soylediklerim Sam'in anavatani olan Ingiltere icin gecerli. Dunyanin geri kalaninda bir Sam'e rastlamak mucize gibi birsey. Ozellikle de Turkiye'de.

En kotusu de, ticari acidan karli olmayacagi dusuncesi ile buyuk yazilim evlerinin Coupé'ye hic program yazmamalarinin ardindan, Sam Coupé icin cikan az sayidaki programin amator bir kac kisi tarafindan Public Domain olarak yazilip dagitilmasi. Bunun sonucu olarak da ne yazik ki ortaya cikan programlarin hemen hepsi "amator kalitede" ve gunumuzde bunlari goren bir kisi Sam Coupé'nin yetenekleri hakkinda cok yanlis izlenim ediniyor. Zamaninda Sam almis olan cogu kisi de ne yazik ki Coupé'yi hemen hemen her zaman ZX Spectrum programlari ile kullaniyor. (Sam Coupé native olarak ZX Spectrum uyumludur.) Cunku topu topu 3-5 commercial oyun disinda bulabilecekleri tum yazilimlar, cogu BASIC ile yazilmis, amator, vasat kalitede public domain programlar.

Gonul isterdi ki hakettigi yere gelebilseydi Sam Coupé

Heyneyse. Bu mesaji yazdim ki Sam Coupé hakkinda en azindan 3-5 tane Turkce belge kalsin internette. Boyle bir 8-bit de sesizce geldi gecti bu dunyadan diye bilsin Turkiye'de de en azindan birkac kisi. Aklima geldikce ve kafama estikce de basliga eklemeler yapmayi dusunuyorum, ilerleyen zamanlarda.

Cok talihsiz ama tarihin en yetenekli 8-bit bilgisayarlarindan Sam Coupé'nin yapabileceklerinin  potansiyeli hakkinda minik ipuclarini da buraya birakalim:

Sam Can Do It Too Demo
https://www.youtube.com/watch?v=XN8d-aPNcE8

Prince of Persia  Sam Coupé versiyonu
https://www.youtube.com/watch?v=zDdAXHGm2d0

E-Tracker Sam Coupé icin sound tracker
https://www.youtube.com/watch?v=MWrimJOSbSc

Sam icin VIC-20 emulatoru:
https://www.youtube.com/watch?v=Sds7gJn-xz0

Amiga MOD'u calan Sam Coupé
https://www.youtube.com/watch?v=J-VFX0WnQiw

Sam Coupé  SamDac ile MOD calarken:
https://www.youtube.com/watch?v=iTOwDRQ1Ljk

23 yasinda hala sorunsuzca calisan yeni gibi bir Sam Coupé
https://www.youtube.com/watch?v=jEMOFG0ejZI

Biraz da genel bilgi:
http://en.wikipedia.org/wiki/SAM_Coup%C3%A9

[AmonR]

Paylaşım için teşekkürler memrah.

Her ne kadar dış görünüş olarak bana pek hitap etmese de Spectrum'un +3 yerine böyle bir devam modeli olsaymış keşke demeden edemiyor insan.

[memrah]

Paylaşım için teşekkürler memrah.

Her ne kadar dış görünüş olarak bana pek hitap etmese de Spectrum'un +3 yerine böyle bir devam modeli olsaymış keşke demeden edemiyor insan.

Dis gorunus gercekten de biraz tuhaf. Oyle Spectrum 48K veya 128+ gibi ilk goruste asik olunacak birsey degil. Ama fonksiyonlarini dusununce, tasarimi da alisilmayacak birsey degil. Ben de ilk gordugumden beri "aman ne guzel tasarimmis" diyemedim acikcasi. Ama iste, bir de su var ki, insan cocuklukta bir seyi cok isteyince, sevmesi de cok daha kolay oluyor. Bu gun Sam Coupé istememin tek sebebi cocukken icimde kalan bir heves olmasi.

Form ve fonksiyon demisken, o siradisi kasanin arkasina goz atarsak, sanirim anlatmak istedigim seyi daha iyi aciklayabilirim:



Bilgisayarimiz 1980'lerin ikinci yarisinda piyasaya surulmesi amaclanan bir cihaz. O zamanki 8-bit bilgisayarlarin genisleme ve yan birim soketlerini dusunelim simdi. Sonra da Sam'in uzerindeki standart portlara bakalim:

MIDI IN
MIDI OUT

Ben acikcasi 16-bit Atari ST disinda uzerinde standart MIDI soketi olan hic bir 8-bit bilmiyorum.

Ayni zamanda MIDI soketleri Network IN/OUT fonksiyonu da goruyor. Yani bir yerel ag olusturmak mumkun. (Portlarin altinda o yuzden NETWORK yaziyor)

Joystick portu siradan birsey, ama MOUSE portu da Amiga ve ST gibi 16-bit'lerin devri baslayana kadar ancak ozel interface'ler ile eklenen birseydi 8-bit dunyasinda. Sam Coupé 'de ise standart.

Bu arada BREAK dugmesi, eger yanlis bilmiyorsam Z-80'e NMI uretiyordu. Bir nevi aletin "kirici kartusu" da standart donanimdi yani

Light Pen ve Light Gun soketi!

Audio Out'dan ise 6 kanal, 8 oktav, stereo ses cikisi var.

Video cikisi standart 21-pin SCART soket.

Ayrica tuhaf gelebilir ama POWER soketinde de video cikis pini var boylece istenirse, TV baglantisi Sam'in guc adaptorune yapilmak sureti ile SAM'e sadece tek bir kablo baglaniyor. (Elektrigi getiriyor, goruntuyu goturuyor )

Dahili disket suruculerine ragmen Spectrum uyumlulugu ve istege bagli kaset kullanimi icin kaset portu ve full EXPANSION soketi de ayrica yerini almis.


Son olarak; siradisi tasarim demisken, cihazin sadece kasasinin tasarimi siradisi degil. Buyuk olasilikla 8-bit tarihinde anakarti T seklinde olan tek makine    [Resimde ayrica cihazin ic genisleme soketi ve iki ayri floppy surucu konnektoru de goruluyor.]

[i_r_on]

Bugün aklımdan geçiriyordum sid player devresinde 6502 yerine z80 kullanılsa nasıl olur acaba diye. Değişik şekillerde yapılabilir bu,

1. Sid'ler önceden z80 koduna çevrilebilir
2. Sid'ler bir nevi JIT yardımı ile anında z80 koduna çevrilebilir (çalındıkça)
3. 6502 kodu interpret edilerek yapılabilir.

Dedim belki birisi uğraşmıştır, internette aratınca SAM Coupé için birisi böyle bir şey yazmış.
http://simonowen.com/sam/sidplay/

SAM Coupé'ye I/O cihazı olarak entegre edilmiş sid'i kullanıyor. I/O memory bazlı olmadığı için $D000-$DFFF arasını kafasına göre kullanabilmiş eleman. Üstte yazdıklarımdan üçüncü yöntemi kullanmış ancak sid register'larına yazılan değerleri buffer'layıp buradan çalıyor. Sid çalma işi tüm işlemci zamanının sadece bir bölümünü aldığı için muhtemelen hız anlamında da sorun yaşamamış. RSID ve digi desteği yok.

Kulladığı donanım şu,

[memrah]

Merhaba. Ilk olarak bu basliga benden baskasinin mesaj yazmasi beni cok sevindiriyor.

Evet SAM icin SID karti bir suredir var ve dagitimcisi QUAZAR, Coupé icin cok onemli. Sadece SID kartini degil bir cok SAM Coupé ek donanimini uretiyor ve dagitiyor. Bu kiymeti bilinmemis gizli cihazi 26nci yasinda hala destekliyor.

Benim merak ettigim bir husus da acaba SAM Coupé'nin 6Mhz (Z80B) hizi sayesinde SID'e C64'un yaptiramayacagi seyler yaptirmak mumkun oluyormudur.

[i_r_on]

Pratiğe döküp denemeden bir şey söylemek güç.

Hız farkı daha geniş spektrumlu ve hassas digi üretmek için kullanılabilir sanırım. (http://sid.kubarth.com/articles/the_c64_digi.txt)
Ancak 6mhz öyle büyük bir hız farkı yaratmıyor aslında.

Z80'deki OUT işlemi ile 6502'deki ST[A/X/Y]'nin kıyaslaması aşağıdaki şekilde.  Z80 burada 6 misli olan clock hızının aşağı yukarı yarısını kaybediyor.

Z80 6Mhz -> 14 cycle
6502 1Mhz -> 4 cycle

Cycle'ları sayılmış kod kullanılmaz ise bilgisayarda ne kadar hızlı bir şekilde interrupt oluşturulabildiği ve yazılan interrupt handler'ın ne kadar zaman harcadığı da önemli hususlar.

Sadece tahmin zira çok detaya girmek gerekir ancak bir nebze daha iyi digi performansı olur gibi geliyor.