Mesajımı iki başlığa bölüyorum. Bu arada oldukça hızlı bir biçimde sesli düşünüyorum. Yazdıklarımı ikinci kez okuyacak değilim. Amacım hızla fikirlerimi paylaşıp, tartışmaya bir yön vermek.
1 - Retrojen üzerinden alış-veriş konusu:
Etik alım-satım ile ilgili asıl sorun şurada. Retrojen forumunda sahte üyeler türemesini engelleyebilecek misiniz? Yoksa burada muhteşem bir pazar oluşur, her cihaz olması gerektiği gibi mantıklı fiyatlardan satılır v.s. Ama art niyetli bir kişi gelip, buradan uygun fiyatla alıp, yine diğer forumlarda satabilir. Bunun için sahte profil bile kullanması şart değil, bir arkadaşını da kullanabilir. Cihazı elden bu söz konusu arkadaşa da teslim edebilirsiniz.
Yani bir pazarda art niyetli, kar amacı günden insanlar türemişse, onlardan izole bir ortam oluşturmak o kadar da kolay bir iş değildir. En azından başka bir forumda denetlenen bir bölüm açmak bence amaca ulaşmak için yeterli olmayacaktır. Kitle çok kısıtlı tutulduğu zaman da biri kalkıp Spectrum +3 ya da Vectrex istiyorum dediği zaman bu aramızdan kimsenin elinde yoksa, o zaman bu izole ortam ne işe yaramış olacak?
Hadi nadir cihazların bulunmayışı durumunu geçtim. Biz satışı etik yapsak da alan kişi çok önemli. Eğer 10-20 kişi kendi arasında iyi niyetli cihaz alış verişi yapacaksa bu zaten mevcut durumda da mümkün. Hatta "ihtiyacım var" diyen birçok kişiye eğer elimde varsa ücretsiz donanım hediye ettiğim gibi bu güne kadar birçok kişi de bana cihaz hediye etmiştir. Yani birbirini yakından tanıyan, istediğinde bir araya gelebilen kişiler için bu alım-satım bölümü anlamlı değil. Birbirini tanımayan, aranan ya da satılacak ürün üzerinden birbiriyle temas kuran kişiler oluştuğu zaman, satanın art niyetli olup olmadığını forum üzerinden denetlemek kolay (pm yasaklanır, özellikleri ve fiyatı baştan net belirtir, alıcı sonrasında feedbacklerini de yazar v.s.) ama alan kişinin aldığı gün o cihazı el altından birine 10 katı fiyata satması engellenemezse, bence bu iyi niyetli girişim öncekinden daha da haksız kazanç sağlayan insanların doğmasından öteye gidemez.
2 - Free/Commercial ürün üretme konusu
Nightlord'un bahsettiği "ben commodore oyunu satıp bunun parasıyla 1200'ümü modlattırsam" muhabbeti bence biraz ütopik ki Nightlord'un bu örneğin birebir gerçekleşebileceğini düşündüğünden de tam emin değilim. bunun başlıca sebebi ise Ref'in değindiği "eğer verdiğin hizmetlerden kazandığın parayı yine aynı pazara akıtacak isek, neden herkes hizmetleri ücretsiz vermiyor?" lafın yakınsayan bir durum. örneğin benim birçok başlanmış bitmemiş ya da fikir aşamasında oyun projem var. bunların bitmemesi zamansal faktörler ya da tembellik. bu oyunların hiçbirinden ticari beklentim yok. diyelim ki oldu ve bu beni gaza getirdi. söz konusu olan ne? para kazanma faktörü. yani ben para kazanmak için free olarak yapmaya vakit bulamadığım bir oyunu yapmaya zaman/güç buldum. sonra bu oyundan elime cüzzi bir para geçti. bu parayı da yine retro merakıma harcadım. ben oyuna harcadığım süreyle gelir seviyemi düşürdüm, bu düşüşü o oyun zaten amorti edemez. oyundan gelen parayı da retro zevklerime harcadım. sonuç olarak kar mı etmiş oldum?
eğer normal kazancımı etkilemeyecek şekilde, full time çalışıp, kalan vakitlerimde oyunu free yapsam ben kendimi çok daha karlı görürüm. kalan vakitlerde oyunu commercial olarak da yapabilirim. ama ne Nightlord'un ne de aramızdan bir başkasının para hırsının retro bir platforma istediği oyunu yapıyor olmaktan alacağı keyfin önüne geçebileceğini sanmıyorum. yani ben free olarak yapamıyor, bitiremiyorsam, commercial olarak da bitirebileceğime inanmıyorum, ta ki normal iş yükümün bir kısmını azaltıp, gerçekten bu işi benim genel gelirime bir artı sağlayacak birşey olarak görmezsem. iş bu noktaya gelirse de artık hobim işime dönüşmüş ve tüm büyü kaybolmuş olur.
bir diğer önemli konu da çalıştığımız iş tipleri. birçoğumuz kendimize ait olmayan firmalarda çalışıyoruz. yöneticinize gidip "benim mesai saatlarimi %20 azaltıp, maaşımı da o oranda düşürelim. ben bu %20'de commodore'a commercial proje yapmaya karar verdim" demesi bile kafayı yediğinizi düşünerek kovulma nedeni olabilir. yani ütopik dememdeki sebeplerden biri de bu. biz commodore'a oyun yazamıyorsak bu işten para kazanmıyor olduğumuz için değil, vakitsizlik ve/veya tembelliktendir.
Amerika'da Atari'ye destek veren süper bir community olabilir (benim şahsen hiçbir fikrim yok). Ama bu community'nin kesinlikle free olsa yapmazdım ama commercial olduğu için yapıyorum mantığıyla hareket ettiğini de sanmıyorum. Benim tahminim Amerika'da Atari konusunda birşeyler yapmaya vakit bulabilen, çalışkan insanlar olduğudur.
Özet: Toplamda ne kadar free oyun üretebiliyoruz da commercial üretip bu dediğimiz mekanizmayı oturtabileceğiz? Ya da şu ana kadar yeterince free oyun üretememişsek, şu saatten sonra ana işimiz olarak değil de yan bir iş olarak commercial oyun üretecek gücü bulabilecek miyiz? Bulduğumuz durumda da bu parayı yine retro hobilerimize harcadığımızda gerçekten bu işi commercial olarak yaptığımıza kendimizi kandırabilecek miyiz? Amaç commercial ürün üretmek değilse o zaman şu anki durumumuzdan bir farkı olacak mı?
