Sinclair +2 ile maceralarım

[AmonR]

Merhaba arkadaşlar,

Formu takip edenlerin bildiği gibi sevgili vaktak bitpazarından bir Sinclair +2 edinmiş ve çeşitli uğraşılarla bunu "adam etmişti":

http://retrojen.org/pano/index.php?topic=386.0

Bilahare bu Sinclair +2'yi aksesuarlarıyla birlikte bana hediye etmişti:

http://retrojen.org/pano/index.php?topic=412.msg3043#msg3043

(Kurada kazanımş olmasına rağmen hakkını bana devreden Pe@ceR'a ve tabii vaktak'a tekrar teşekkür ediyorum.) 

Yoğun geçen bir yaz döneminin ardından sevgili Sinclair'i kullanma çalışmalarına başladım.

Datacorder yani teybi çalıştırmayı beceremediğim ve içini açmaya (henüz) cesaret edemediğim için vaktak'ın göndermiş olduğu "kaset adaptörü"nü kullanmaya karar verdim.
İşte aşağıdaki gibi birşey:



Bence bu kaset adaptörleri gayet kullanışlı şeyler. Kablosundan dolayı kaset kapağı biraz kastırıyor ama sorun yaratmıyor.

Öncelikle bazı .tap ve .tzx formatında oyunları .wav'a çevirmem gerekiyordu.

Bunun için WoS'dan Tape2WAV programını indirdim.
http://www.worldofspectrum.org/utilities.html  ->  ftp://ftp.worldofspectrum.org/pub/sinclair/tools/pc/tape2wav1.8.zip

Ayrıca farklı formatlardaki dosyaları da wav'a çavirebilmek için, programın readme'sinde belirtilen Z802TZX utilitisini de indirerek programın klasörüne kopyaladım.

Birkaç .tap, .tzx, .sna ve .z80 formatında dosyaları bu program ile wav'a çevirdim.

Elimdeki dandik mp3 player .wav uzantılı dosyaları çalmayınca, Androidli telefonumu kullandım.

Sonuçta konfigürasyonumuz aşağıdaki gibi birşey oldu:



Veee sıra geldi oyunları yüklemeye;

Denediğim oyunlardan .tap ve .tzx formatından wav'a çevrilenler yüklendi,   
fakat .sna ve .z80 formatından wav'a çevrilenler yüklenmedi.   

(Yukarıdaki konu başlığında, wav'a çevirme işlemi için k7zx adlı program önerilmiş. Acaba onu mu kullansam daha iyi sonuç alırdım dedim ve WoS'dan indirmeye çalıştım ama link kırık çıktı. Yani elinde k7zx olan birisi buraya yükleyebilirse makbule geçer.) 

Şimdilik bu kadar.

Bilahare joystick ile ilgili de birşeyler anlatacağım ve soracağım.
Ayrıca bir de RGB to Scart kablo yapımı olayına gireceğim ve desteklerinizi isteyeceğim.
Bilgilerinize. 

[Alco]

(Yukarıdaki konu başlığında, wav'a çevirme işlemi için k7zx adlı program önerilmiş. Acaba onu mu kullansam daha iyi sonuç alırdım dedim ve WoS'dan indirmeye çalıştım ama link kırık çıktı. Yani elinde k7zx olan birisi buraya yükleyebilirse makbule geçer.) 

Sen olayı bitirmişsin zaten. Pek birşey kalmamış. K7ZX için şuraya bakarsın.

[AmonR]

Teşekkürler Alcofribas, k7zx'i verdiğin linkten indirdim.   

Programı default ayarlarında kullanarak .wav ve .mp3 dosyaları hazırlayıp denedim ama her iki türdeki dosyaları da yüklemede başarısız oldum.   
Default ayarlarda "encoding technic" olarak "Shavings Raudo; 2,25 samples/bit (19600 bps)" seçili.
Acaba bunu başka bir değerle değiştirmek mi gerekiyor?
Denemiş olanlar bi el atabilirlerse sevinirim.

[Ref]

Bence bu kaset adaptörleri gayet kullanışlı şeyler. Kablosundan dolayı kaset kapağı biraz kastırıyor ama sorun yaratmıyor.

Eğer kapak kırılacak gibi zorlanıyorsa, teybin kapağı açıkken kaset adaptörünü altından sokarak kullanabilirsin.

Öncelikle bazı .tap ve .tzx formatında oyunları .wav'a çevirmem gerekiyordu.
Bunun için WoS'dan Tape2WAV programını indirdim.

daha iyisi olduğunu sanmıyorum. Fakat ben wav'a çevirmek yerine, specemu kullanıyorum. Specemu'nun tapeboost özelliği var, emülatörde oyunu yüklerken aynı anda gerçek spectrum'a da yükleyebilirsin.

Denediğim oyunlardan .tap ve .tzx formatından wav'a çevrilenler yüklendi,   
fakat .sna ve .z80 formatından wav'a çevrilenler yüklenmedi.   

Oy, bu sorunun cevabı çok çetrefilli, özetlemeye çalışayım Teyp ve snapshot(sna/z80) formatları arasında çok ciddi bir fark var. Teyp(kaset) dosyaları adı üzerinde, teyp kasetlerinin imajlarıdır. Dolayısı ile gerçek X teybi hangi makinelere yüklenebiliyorsa, X teybin imajları da o makinelerde yüklenebilirler. Fakat Snapshot dosyaları makinelerin RAM imajlarıdır, bu sebepten sadece doğru makinede çalışırlar. Yani eğer çevirdiğiniz z80 dosyaları issue 2 48k bir spectrumda yaratılmışlarsa ille de issue2 48k spectrumda yüklenmeleri gerekir. Yani taşınabilir değillerdir. SNA dosyaları sadece 48k makineleri imajlayabilirler. z80 imajları ise tüm makinelerde üretilebilirler, emülatörler dosyaları inceleyip uygun makineyi otomatik seçerler fakat sizin elinizde +2 gri model var, bunu değiştiremezsiniz Bu sebepten eğer seçtiğiniz z80 dosyası o sırada ROM'da biryeri işletirken oluşturulmuşsa ve siz o imajı ROM'u farklı bir makineye yüklediyseniz doğal olarak oyun başlatılmak için o adrese zıpladığında göçecektir. Yani en güvenli dosya tipi TAP'tır, snapshot formatlara girişmeyin.

Eğer z80/sna dosyasını yüklemeniz gerekiyorsa bunun için birkaç yıl önce bir araç geliştirmiştim. Adı Snap2tap.

Şurdan son sürümü çekebilirsiniz:
http://arda.kisafilm.org/blog/?p=725&lang=tr

Geliştirme macerasıda şurda:
http://arda.kisafilm.org/blog/?p=608

Bu araç, yükleme sorunlarına sebep olan turbo (hızlandırılmış) sinyal kullanmıyor. Bitbuster Extreme adında çok etkili bir sıkıştırma tekniği kullanarak imaj dosyalarını ZX Spectrum üzerinde açılmak üzere sıkıştırıyor. Bir nevi "zip"liyor. Böylece bir dosyayı 5 dakika boyunca yüklemiyorsunuz, 2 dakikada yüklüyorsunuz ama standard yükleme yöntemi ile, sağlıklı şekilde. Sonra zx spectrum dosyayı olduğu yerde Unzip ediyor, 3-4 saniye tutuyor bu işlem ve oyun açılıyor. Tek sorun şu anda program sadece 48k imajları destekliyor. (Fakat birçok 48k imajını her makinede çalışır hale getirebilir). Bu programla gurur duyuyorum, bayağı state of the art birşey oldu. z80toWav'dan çok çok farklı, çok gelişkin bir program. Bir ara üşenmeyip 128K oyunları da destekler hale getirmeliyim

(Yukarıdaki konu başlığında, wav'a çevirme işlemi için k7zx adlı program önerilmiş. Acaba onu mu kullansam daha iyi sonuç alırdım dedim ve WoS'dan indirmeye çalıştım ama link kırık çıktı. Yani elinde k7zx olan birisi buraya yükleyebilirse makbule geçer.) 

k7zx birçok makineye yayıldı, sonunda tek bir proje altında birleştirildi. Project OTLA (http://code.google.com/p/otla/downloads/list). Artık sadece zx spectrum değil, zx81, ZX Spectrum, Amstrad CPC ve MSX kasetlerini turbo hale getirebiliyor (teoride). Çok temiz bir bağlantı sağlamadıkça pek başarı elde edebileceğini sanmıyorum. Yani laptopunuzdan çıkış yapıp, spectrum'un içindeki teyp pinlerine direk lehim yapmak lazım.

Fantezi yapayım derseniz, teyp dosyasını emülatörde +2 modeli 48k modunda açıp oyunu yükledikten sonra, SNA olarak kaydedip, snap2tap ile sıkıştırıp, OTLA ile turbo hale getirebilirsiniz. Böylece normalde yüklenmesi tam 3 dakika süren bluemax, 13 saniyede yüklenmiş olur (ekte böyle hazırlanmış bir wav var, denedim çalışıyor).

Bilahare joystick ile ilgili de birşeyler anlatacağım ve soracağım.
Ayrıca bir de RGB to Scart kablo yapımı olayına gireceğim ve desteklerinizi isteyeceğim.
Bilgilerinize. 

Eheh, neyse ki bu sefer hazırda yapılmış bir kablom var. Ama şu şema +2 gri spectrumlar için işe yaraması lazım:

http://www.fruitcake.plus.com/Sinclair/Spectrum128/SCARTCable/Spectrum128SCARTCablePlus2.htm

(150 ohm'luk dirençler şart).

[AmonR]

Sevgili Ref,

Detaylı açıklamaların için çok teşekkürler.
Hepsini de aklımın bir kenarına yazdım.
Özellikle .tap ve .tzx formatındaki "tape image" dosyaları ile .sna ve .z80 formatındaki "snapshot/RAM image" dosyaları arasındaki farkı anlatman aklımdaki soru işaretlerini giderdi.

Tüm bu anlatılanlardan kendimce bir özet/yönerge çıkarttım, bilmiyorum doğru mu;

1) Oyunları/programları .wav dosyasına çevirmek istiyorsan .tap ve .tzx formatındaki "tape image" dosyaları kullan, "snapshot" kullanma!
    (Eğer tape imajını bulamadığın ve mecburen snapshot kullanacağın bir dosya varsa Ref'in Snap2tap programı kullanılabilir.) 

2) Eğer mp3 player gibi bir aletle yükleme yapacaksan, .wav'a çevirmek için en iyi program Tape2WAV dır.
    (Yok eğer laptop'un ses çıkışından yükleme yapayım dersen Specemu da kullanılabilir.)

3) Ses bağlantı düzeneğin çok temiz değilse k7zx gibi "turbo loader"lerden uzak dur.
    Aynı şekilde .mp3 formatından da uzak dur.

[Ref]

1) Oyunları/programları .wav dosyasına çevirmek istiyorsan .tap ve .tzx formatındaki "tape image" dosyaları kullan, "snapshot" kullanma!
    (Eğer tape imajını bulamadığın ve mecburen snapshot kullanacağın bir dosya varsa Ref'in Snap2tap programı kullanılabilir.) 

2) Eğer mp3 player gibi bir aletle yükleme yapacaksan, .wav'a çevirmek için en iyi program Tape2WAV dır.
    (Yok eğer laptop'un ses çıkışından yükleme yapayım dersen Specemu da kullanılabilir.)

3) Ses bağlantı düzeneğin çok temiz değilse k7zx gibi "turbo loader"lerden uzak dur.
    Aynı şekilde .mp3 formatından da uzak dur.

daha güzel özetlenemezdi

[Alco]

Aslında veri kaybını minimuma indirip K7ZX'den fazlasıyla yararlanmak için, +2'ye harici teyp girişi yapmak iyi olur. Nasıl yapılacağı WOS'da tartışılmış.

[AmonR]

Teşekkürler Alcofribas, gerçekten de +2 serisinde "audio in" portunun eksikliği kendisini hissettiriyor. (Hele de kendi teyp ünitesi arızalanınca)   
Belki bir ara cesaretimi toplayıp ben de böyle bir mod yapmaya girişirim, kimbilir.   

Yalnız şöyle de enteresan bir durum var;
Kendi kendime, k7zx'i niye denemiştim diye sorunca, aklıma diğer konu başlığı altında Ref'in ve vaktak'ın programı önemiş oldukları geldi.

Bir de şöyle bir detay var, teyp yüklemesi için k7zx diye bir program var. Onunla playback yaptığın zaman standart yüklemeleri dahi %5-10 hızlandırabiliyorsun (bunu bir wave editörle de yapabilirsin). Standard ROM loader'i +/- %10 hız değişikliğini kompanze edebiliyor. Yani teyp motorunu biraz hızlandırmak gibi bişey. Fakat sonuç inanılmaz. 3 dakikalık yükleme 2:40 sürüyor falan. Bunu bilseydim çocukluğumda aldığım teyplerin motor hızını bir şekilde arttırırdım. Spectrum çocukluğumun teyp yükleme zamanından %10 kurtarmak demek, hayatıma en az 5-6 ay eklemek demektir herhalde

Aynen zaten bende hemen world of spectrum'un web sayfasından o yazılımı indirmiştim bu teyp adaptörünü alınca.K7zx benden +10 aldı cidden.Arşiv olarak da yine "old trusty" world of specrum'dan faydalanıyorum, bu akşamda spectrum demoscene dalıcam vallaha.

Ben bu yazılanları ilk kez okuduğumda, dosyaları k7zx ile wav'a konvert ediyoruz diye anlamıştım.
Oysa tekrar okuduğumda anladım ki dosyaları PC'den direkt bu program ile "çalıp" (play) Spectrum'a yüklemişsiniz. Bu durumda da program oyunların yüklenme sürelerini kısaltabiliyormuş.

E o zaman akla şu soru geliyor; "madem bu program direkt laptoptan oynatınca yükleyebiliyor, o halde wav'a çevirince niye problem çıkıyor?"

Cevabı sanırım programın ayarlarıyla oynanması gerektiği.
Yani, öyle bir ayarlayalım ki, 5 dakikalık oyunu ne bileyim 20 saniyede yüklenecek halde konvert etmesin de 4 dakikada yüklenecek halde konvert etsin.
Ne dersiniz, olmaz mı? Var mı bunun ayarından anlayan?   

[Ref]

Yalnız şöyle de enteresan bir durum var;
Kendi kendime, k7zx'i niye denemiştim diye sorunca, aklıma diğer konu başlığı altında Ref'in ve vaktak'ın programı önemiş oldukları geldi.

Cevabı sanırım programın ayarlarıyla oynanması gerektiği.
Yani, öyle bir ayarlayalım ki, 5 dakikalık oyunu ne bileyim 20 saniyede yüklenecek halde konvert etmesin de 4 dakikada yüklenecek halde konvert etsin.
Ne dersiniz, olmaz mı? Var mı bunun ayarından anlayan?   

OTLA'da bu özellik çıkarıldı. Sanrıım sadece V3.00'da "basic accelerator" seçeneği var. Öncesinde ve sonrasında yok. Sebebini bilmiyorum.

[AmonR]

RGB ve 8-pin DIN konnektör sorunsalı:

Eveeet arkadaşlar, sayenizde gerçek kasete gerek kalmadan, .tap ve .tzx dosyalarından oyun yükleyebilmeye başladım. 

Şimdi sıra geldi RGB-to-SCART kablo yapmaya.
Fakat öncelikle 8-pinli DIN konnektör bulmak lazım. 
Bizim buralardaki mahalle elektrikçilerine sordum fakat bir sonuç alamadım. (Ne istediğimi adamlara anlatana kadar da bi hal oldum ya neyse...) 
Doğrusu Karaköy Selanik pasajına filan gidecek vaktim de yok.
Bari internetten bulmaya çalışayım dedim.
Anca bu siteyi buldum:
http://nehirbilgisayar.com.tr/asp/product/2185/8-PIN-DIN-SOKET-KONNEKTOR-CONNEKTOR
Ne dersiniz aradığım bu konnektör müdür?

[Ref]

evet aradığın konnektör o

bulması zor, ilk aradığımda karaköyde saatler geçirmiştim, yine de bulamamıştım, sonunda eski bir dükkanda, köşeye kenara atılmış şekilde iki tane bulabilmiştim.
Geçen yıl polonya'dan bir siparş verirken aynı sitede konektör de görünce dayanamayıp iki tane almıştım. Arada da Alco bana vermişti birkaç tane. Hepsini bilimum kablolara çevirdim, sanırım elimde bir adet kalmış olabilir hala.

Aslında veri kaybını minimuma indirip K7ZX'den fazlasıyla yararlanmak için, +2'ye harici teyp girişi yapmak iyi olur. Nasıl yapılacağı WOS'da tartışılmış.

Oradaki mod +2A için. Gri +2'lerde yapılamaz. Gri +2'lerde kasaya delik açmak gerekebilir ya da soketi sadece giriş portu haline dönüştürebilirsin.

+2 = 128k anakart sinclair tasarımı - Amstrad üretimi kasada
+2A/B/3 = yeni ASIC'li Amstrad modeli

Belki amstrad +3, +4  ve +5 dese daha iyi olurmus

[AmonR]

Kaç zamandır bu konu başlığına yazmak istiyordum ama anca fırsat buldum.

Bildiğiniz gibi RGB to Scart kablo yapmak istiyorum.
Helvayı karmak için gerekli malzemeler hazır gibi ama bir türlü yapamadım şu helvayı.

Önce 8 pin DIN konnektör aldım.

Başka almak isteyen arkadaşlar olabileceği düşüncesiyle anlatayım:
Yukarıda linkini verdiğim Nehir Bilgisayar'ın sitesinden almaya çalıştım ama beceremeyince sitedeki telefon numarasını aradım, telefona bakan arkadaş "sitelerinin on-line olmadığını" o yüzden kendi sitelerinden alışveriş yapamayacağımı ama gitti gidiyor sitesinde "rivercomputer" adı ile dükkanlarının bulunduğunu söyledi.
http://dukkanlar.gittigidiyor.com/RIVER_COMPUTER/
Dükkanlarını aradım taradım, 8 pin DIN erkek konnektör bulamayınca mesaj attım, stoklarında varmış, sağolsunlar ilan açtılar.
Hem konnektör hem be birkaç başka malzeme aldım. Bir-ikisini hatalı gönderdiler ama sonradan bilabedel doğrusunu da gönderdiler.
Kısacası nehir bilgisayar / river computer, biraz dağanık çalışmalarına rağmen iyi niyetli ve stoğunda epeyi bir çeşit malzeme bulunan bir dükkan, ellerinde 5 pin, 7 pin, 8 pin dişi ve erkek DIN konnektörler var, isteyen alışveriş yapabilir.

Bir yerlerden 150 ohm resistörleri de denkleştirdim. Elimde kabloları tam bir SCART kablo da var.

Bu noktada, ara kabloyu yapmak üzere işe girişmeden önce hangi diyagramı kullanayım diye araştırdım ve kafam karıştı:


Şu konu başlığında Ref'in vermiş olduğu bir diyagram var:
http://retrojen.org/pano/index.php?topic=386.30

Sadece bu da değil bugün bendeki scart kablonun içini açıp baktım, sonuçta şununla aşağı yukarı aynı olduğunu gördüm, sadece bright pinine giden diyotlarım yok.



Bunları kullanabilirsiniz. Yanlız fruitcake'in uyarısını buraya tekrarlayayım:

"To specify the TV to automatically display an RGB input when the SCART socket is selected requires a voltage of 1V to 3V to be applied to the SCART socket's BLANKING input (pin 16). A 1V signal can be obtained by directly connecting the CSYNC signal from the Spectrum 128 to the BLANKING input, as shown below. "

Yani pin 16(+) ve pin 18(-) aşağı yukarı 1.67V ile sürekli olarak beslenmesi gerek. Fakat bu şemada o pinlere 1V civarı bir voltaj beslenebiliyor (Comp Sync'i bağlamış oraya). Bu durumda bazı tv'ler rgb moduna geçmiyor (sadece pin 8'in beslenmesi yeterli değil). Bu durumu çözmek için o pinlere bir şekilde voltajı taşımak gerekiyor.

Ve ayrıca, RGB soketinde doğal olarak ses yok. Onu Mic soketinden almak gerekiyor. Ben biraz ilkel bir yöntemle scart soketine dişi RCA bir soket koymuşum. Çivi jack'den RCA erkek'e bir kablo ile sesi oradan besliyorum Scart'a.

Bu diyagramda, Spectrumdaki R,G,B çıkışlarını, Bright çıkışı ile birlikte SCART'taki R,G,B girişlerine bağlamışlar ve hat üzerinde sadece birer adet 150 ohm resistör kullanmışlar. (Bright hatlarına birer adet de diyot eklemişler.)

Aşağıdaki linkten indirdiğim "RGB for ZX Spectrum 128, +2, +2A, +3" dosyasında, sayfa 9'da verilen diyagram ise biraz farklı;
http://mts.speccy.cz/doc/128_rgb.pdf

Gördüğüm en dikkat çekici fark, Bright'tan R,G,B'ye bağlanan kablolar üzerine birer adet diyotun yanı sıra birer adet daha 150 ohm resistörlerin yerleştirilmiş olması.

Bu durumda, ikinci 150 ohm resistörlere gerek var mı yok mu bilemedim.
Bir de bu diyotlara da gerçekten gerek yok mudur? (Yukarıda alıntıladığım mesajda, Ref'in kablosunda bu diyotlar yokmuş.) Her ihtimale karşı 3 adet de diyot mu denkleştirsem.

[memrah]

AmonR, senin +2 gri renkliydi degilmi? Gri +2'lerde BRIGHT sinyalini RGB'ye birlestirmene gerek yok, o olay cihazin icinde halledilmis durumda. Sadece 128+ model Sinclair'lerde BRIGHT'i ayrica RGB'ye birlestirmelisin. Yoksa 16 renk yerine sedece 8 renk gorebilirsin.

GRI +2 icin olan bir diagram kullan. Mesajindaki 128+ modeli icin.

[Alco]

Ben diyot veya direnç kullanmadım. 1084'e bağlıyorum scarttan ve şimdiye kadar hiçbir sorun yaşamadım.

[memrah]

Gri +2'nin RGB cikisinin 128+ modelinden farklari asagidaki dokumanda verilmis:

http://www.fruitcake.plus.com/Sinclair/Spectrum128/SCARTCable/Spectrum128SCARTCablePlus2.htm#PageTop

However, since the Spectrum +2 already includes components to combine the BRIGHT signal with the colour signals there is no need for additional circuitry to do this.