Türkiye'de Spectrum - Commodore 64 rekabetinin 30. yılı

[ExtMod]

Forumda gördüğüm kadarıyla 2012 yılı içerisinde hem spectrumun hemde c64 ün 30. yılları kutlanmış. Peki ya Türkiyedeki 30. yılları yada başka bir deyişle Türkiyede Commodore - Sinclair rekabetinin başlamasının 30. yıl dönümü ?

Eskiden okul yıllarında hep Sinclair mi iyi Commodore mu? geyikleri yaptığımızı herhalde hepiniz hatırlarsınz. Biz spectrumcu olarak makinamızı hep savunurduk ama bu commodorecular gelip o 1 mhz lik makinalarıyla bizim 3,5 mhz lik canavara sataşırlardı.

Elektrosan ilk commodore'ları 1982 de getirmişti ancak bunların içinde c64 yoktu. Elektrosan ilk c64 leri 1983 de getirdi. Bizim Tepum da aynı yıl Spectrumları getirince o meşhur rekabet ve geyikler böylece başlamış oldu. Hey gidi günler hey 

[Ref]

Bilmem o zamanlarda çok mu küçüktüm. Benim arkadaş kitlemde c64'çü çok azdı. Olanlarda kofti komodorcuydu, unutmadığım da bir anım var, commodore'cu arkadaşlarıma zx üzeridne robocop'u oynattığımda, "ya bu spektrumun grafikleri daha iyi" demişlerdi (o zaman bilgisayarı torbaya atıp, kimin evinde tv müsaitse onun evinde toplanma olayı vardı).


c64-spectrum kavgasını Wos'a girene kadar doyasıya yaşayamadım Mahallede ufak tefek sürtüşmeler olurdu, genellikle manic miner yada kane açılarak bu sorun halledilirdi. C64'ün oyunları dandikti bizim mahalleye göre. Ayrıca azınlıktaydılar, spectrumcular çoğunluktaydı, muhtemelen ucuz diye, diğerleri çeşitliydi, intellivision, msx, spectravideo, atari2600 falan vardı arkadaşlarda. Intellivision süperdi valla, frog bog, baseball falan oynardık. Kavga etmezdik, her makinanın oyunu güzeldi (oyunlar azdı lakin).

Fakat o zamanın heyecanı içime işlemiş. Bazen böyle tuhaf bir his geliyor, mekanın kokusu burnuma, görüntüsü gözüme çalıyor, saniyenin 10'da 1'i kadar süreliğine 30 yıl geri gidip geliyorum. Zamanda yolculuk deneyimi. Eh, mecburen bu forumlarda takılmaya devam ediyoruz bu hissi unutmamak için. Gerekirse şimdi de c64 kavgasına girerim hani. Dur bakiim döner bıçağımı nereye bırakmışım. Hah bak, şurda, renk körü bir c64'cünün kafatasında kalmış.

[ExtMod]

Bilmem o zamanlarda çok mu küçüktüm. Benim arkadaş kitlemde c64'çü çok azdı. Olanlarda kofti komodorcuydu, unutmadığım da bir anım var, commodore'cu arkadaşlarıma zx üzeridne robocop'u oynattığımda, "ya bu spektrumun grafikleri daha iyi" demişlerdi (o zaman bilgisayarı torbaya atıp, kimin evinde tv müsaitse onun evinde toplanma olayı vardı).

Benim bilgisayar aldığım dönemde de bilgisayarı olan arkadaşlarımın hepsinde spectrum vardı. Sonradan diğer markaları alan arkadaşlarımın sayısı hep bundan düşük kaldı. Aslında bu veriler söylenenin aksine TEPUM' un kendi döneminde iyi çalıştığını gösteriyor. TEPUM 1983 ortalarından, (Sinclair Amstrada satılana dek) 1986 ortalarına kadar 3 yıl Sinclair mümessili idi. Bu dönemde özellikle 1985'e kadar hep Elektrosanın önünde idi. Her yerde ilanları çıkıyor, her tanıtıma, her fuara katılıyordu. Türkçe programlar üretiyordu. Çıkardığı yazılı kaynak sayısı ise Elektrosan dan fazla idi. 1986 başlarına gelindiğinde bir kulüp dahi kurabilecek kadar çok spectrumcu vardı. İnanıyorum ki sinclair amstrada satılmasa ve dolayısıyla TEPUM mümessilliği kaybetmese mutlaka Teleteknik'in 1986 da yayınlamaya başladığı Commodore dergisine cevap verirdi. Ancak o dönemde mümessillik elden gitti. Bu yüzden sonraki dönemde yaşananlar TEPUM'u bağlamaz.

(Bu arada 1985 martında bilgisayarı aldığımda renkli televizyonumuz yoktu, bahaneyle birde renkli televizyon almıştık. Alınana kadar da bilgisayarı hep renkli televizyonu olan arkadaşlarımın evlerine taşıyordum. Yanında 6 adet orjinal oyun hediyesi vardı. Bize bu 6 oyun arasında en eğlenceli gelen Panama Joe idi.)

[nightlord]

speccyciler meydani bos buldu

bu rekabet sadece speccy'cilerin kafasinda vardi. Benim spectrum diye bir makine oldugundan haberim olmasi 90'larin ikinci yarisiydi. Commodore 64 ise her yerdeydi. her kose basinda commodore bilgisayarlara yonelik dukkanlar vardi. bunlar zamanla amigaya ardindan pc'ye de hizmet verir oldular.

benim cevremde bir rekabet varsa Commodore'cular ve Amiga'cilar arasinda oldugu soylenebilir. o da gazoz bi rekabetti tabi. ayri siniflarda makinelerdi.

speccy c64 rekabetinden haberim olmasi 2000'leri buldu. haberim olunca bi merak edip baktim speccy'lere, oyunlar kabus, demolar icler acisi. dunyanin en kotu paletiyle boyle tanistim. sonra bi tane 48K elime gecti. alet fiziksel olarak da bir bilgisayar gibi degil de bir oyuncak gibi gorunuyordu.

Sonra biraz teknik ozelliklerini kurcaladim. programlamasina falan baktim. islemci iyiydi ama komutlarin buyuk bolumu yine de cok cycle yiyordu. 3.5 mhz farki yalandi yani. Asil avantaj Mhz de degil, zilyon tane register olmasi. Amma velakin ULA diye bi grafik cipi. grafik cipi dememek lazim daha cok EE 445 lab odevi gibi bisey. ses cipi tabi cok daha acikli. filtresiz ses cipini dinleye dinleye kulaklarindaki sinirleri yanmis 255, 0, 0 seklindeki renklere bakmaktan goz sinirlerinin bit derinligini kaybetmis bazi speccy'ci arkadaslarimiz bu yuzden normal insan gibi olan paletleri kahverengi goruyor

sonra ogrendim ki ortada 80 tane farkli speccy makine var. bi demo indiriyosun, calistirana kadar hangi rus cakmasi oldugunu anlaman falan gerekiyo. daha durdugu yerde kendi kendine fragmente olmus bi ekosistem. o yuzden bu bahsi gecen rekabetin c64 ile hangi speccy arasinda oldugunu bile tam anlamis degilim. c64 ile 48 mi karsilastiriliyor (saka di mi ) yoksa rus cakmalar mi? yoksa +2 mi +3 mu hangisi nedir ne degildir.

son olarak insanin robocop oyununun iki platformdaki grafiklerine bakip speccy'ye daha guzel demesi konusunda su iki screenshot ile konuyu kapatiyorum.

[Shax]

ses cipi tabi cok daha acikli. filtresiz ses cipini dinleye dinleye kulaklarindaki sinirleri yanmis...

 Konu icinde gecmesi bile beni tedirgin etmeye yetiyor.

[Ref]

ses cipi tabi cok daha acikli. filtresiz ses cipini dinleye dinleye kulaklarindaki sinirleri yanmis...

 Konu icinde gecmesi bile beni tedirgin etmeye yetiyor.

Arkadaşım o ses rf sinyali üzerinden tv'ye aktarılınca filtreli gibi çıkıyor! laptopunuzun cızbız hoparlöründe,emülatörle nasıl üretildiği belli olmayan sesi dinleyip hedehöd yapmayın! Ay/ym çipi sadece spektrümde değül, onlarca konsolda standarttır. Sid'e söyleyecek tek sözüm de envelope kabızlığıdır.

[nightlord]

ses cipi tabi cok daha acikli. filtresiz ses cipini dinleye dinleye kulaklarindaki sinirleri yanmis...

 Konu icinde gecmesi bile beni tedirgin etmeye yetiyor.

Arkadaşım o ses rf sinyali üzerinden tv'ye aktarılınca filtreli gibi çıkıyor! laptopunuzun cızbız hoparlöründe,emülatörle nasıl üretildiği belli olmayan sesi dinleyip hedehöd yapmayın! Ay/ym çipi sadece spektrümde değül, onlarca konsolda standarttır. Sid'e söyleyecek tek sözüm de envelope kabızlığıdır.

ah guzel kardesim o cipi biz breakpointlerde mi duymadik, elimizde var olan cpc'lerde mi dinlemedik

o tv'lerde iste ne yazik ki filtreleme var ama hi pass (duduk kadar hoparlorler bas cikaramadigi icin). AY'nin hararetle ihtiyac duydugu filtre ise low pass. bunu da aslinda kullanicilar parmaklariyla kulaklarini hafif kapatarak elde edebilirler. butun spectrumculara tavsiye ederim

[Ref]

bunu da aslinda kullanicilar parmaklariyla kulaklarini hafif kapatarak elde edebilirler. butun spectrumculara tavsiye ederim

Biz zaten öyle oynuyoduk o oyunları. Biri oynarken diğeri ötekinin kulaklarını hafif kapatırdı. Sosyal bir makine yaratmak için düşünülmüş süper bir ses sistemi.

Hehh, şaka bir yana, sid'in ürettiği sese söylenecek birşey yok. Ses konusuna gelince sid'den mevzu açıp belden aşağı vurmaya başlıyor bu c64'cüler Ama AY çipine de haksızlık edildiği kanaatindeyim. Ürettiği sesi sid ile karşılaştırmıyorum, analog filtrelerin etkisi çok farklı, fakat AY, sid kadar kendini kanıtlamış bir çip.

Sid o dönemdeki neredeyse bütün çiplere fark atsa da, YM/AY serisinin yaygınlığından dolayı 8bit ses efektleri genellikle AY'nin ürettiği ses tipi oluyor. Yani "sid", dönemine damgasını vurabilmiş bir çip değil bence.

Hani kafadan yazarsam AY ve sevgili klonu YM çipleri, sinclair, amstrad, msx, msx2, atari st, atari falcon, sega master system, sega genesis gibi konsollarda ve yüzlerce arcade board'unda kullanılmış, herkesin kulağının pek aşina olduğu sesleri üretmişlerdir.

Bu sid olmasa komodorcular ne yapacaklardı bilmiyorum. Ama biz spectrumcular beeper ile de ses üretmeye devam edebilirdik Mesela şu müzik bizi daldan dala zıplatmıştır zamanında, AY çip ortada yokken... http://z80.i-demo.pl/Tim_Follin-Chronos_a_Tapestry_of_Time.mp3

[nightlord]

ULA vs VIC2 konusuna da deginmiyorsun bakiyorum ref

[ExtMod]

Sonuç olarak sesi ve görüntüyü bir kenara bırakırsak c64 ün bizim 48'e basması imkansızdı. z80 işlemci 8 bitlerin yıldızı idi. C64 te doğru düzgün basic programlama yapamazdınız. Hafıza büyük olmasına rağmen kullanıcıya kalan hafıza spectrumdan yüzde 10 daha düşüktü. Makine dili programlama yapmak isteyen bir tek A registeri ile boğuşmak zorunda idi. Bu makinayı da kastırıyordu. Bizde ise registerler sürüsüne bereketti.

sonra bi tane 48K elime gecti. alet fiziksel olarak da bir bilgisayar gibi degil de bir oyuncak gibi gorunuyordu.

Commodore'cuların 80 lerdeki temel argümanı aynen böyleydi : "Baksanıza Commodore kocaman, spectrum ise küçücük, oyuncak gibi" halbuki o eski kasa c64 ler kocamandı ama aslında yarısı boştu. Yani göz boyama idi. Ayrıca bugün teknolojinin küçüğünün makbul olduğu ortaya çıktı. Şu an küçük teknoloji değerli, herkes buna uğraşıyor. O eski cep telefonları ile çoğumuz takoz diye dalga geçmiyormuyuz. Aynen bu durum. Clive Sinclair' i o teknolojiyi o küçücük kutuya sığrırdığı için tebrik ediyorum 

[Ref]

ULA vs VIC2 konusuna da deginmiyorsun bakiyorum ref

Değinelim. Ama şuradan değinelim. Vic2'yi üretip kimseye satamayıp kıçına bakmaya başlayan Mos, ulan ben bunları kime çakayım diye bir plan yapıp c64'ü üretmiştir. Tesadüf eseri iyi kötü işe yarar bir platform ortaya çıkmıştır, maksat elde kalan çipleri fahiş fiyattan okutmaktır. Başarılı bir iş modeliyle, gün kurtarılmıştır. Fakat sonuç komodor marka mp3 çalardır.

Spectrum ise, Çapkın adam clive'ın çakallık politikaları sonucunda çöpe atılan malzemelerden üretilmiştir, bir nevi geri dönüşümdür, dünya barışıdır, gelecek nesillerin sağlıklı yetişmesidir. Sonunda da bu marka Alan Şeker'e satılmış, gelen parayla da trafalgar'da 5 milyon sterlinlik bir ev ve 25'lik taş gibi bir hatun edinilmiştir. Görüldüğü üzere sinclair'in iş modeli çok daha verimlidir.

Bu durum, alt tarafı ram'deki byte'ları tv elektronuna çeviren ula'mızın, yalnız kahverenginin hakimi vic2'ye değil, Geforce 460'a da bastığını göstermektedir.

Kabul etmek gerek, Mos her zaman ballı bir firma olmuş, 6502'yi de, amiga çiplerini de ortan burdan kaçan usta eller yapmıştır.

[Shax]

 Cirtlak ses ve goruntunun kahrini siz cekin, 25' lik citirlarla sefasini clive sursun. Olm ne cekiyorsunuz

[Ref]

Cirtlak ses ve goruntunun kahrini siz cekin, 25' lik citirlarla sefasini clive sursun. Olm ne cekiyorsunuz

Ya o çıtırın da sesi öyle cirtlakmış abi. O da çekiyor bizim gibi.

[ExtMod]

O zamanki 25 likle 10 yıldan fazla bir zaman ara ara çıkıp ayrılmışlar. Sonunda da evlenmişler. Allah mesut etsin. http://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-1269050/Computer-tycoon-Sir-Clive-Sinclair-69-weds-33-year-old-lap-dancer.html

[nightlord]

Sonuç olarak sesi ve görüntüyü bir kenara bırakırsak...

Extmod, beni su cumlede kaybettin abi