ATARI 8 BİT BİLGİSAYAR AİLESİ
Atari 8-bit ailesi Atari firmasının 1979'dan 1992'ye kadar ürettiği bilgisyarları kapsamaktadır.Atari toplamda 4 milyon satış rakamına ulaşmıştır.Satışların en fazla olduğu dönem ise 1979-1985 yılları arasıdır ve bu dönemde 2 milyon satış rakamına ulaşılmıştır.
Atari bilgisayarların kökleri nereden gelmektedir?
Atari firması 1977'de Atari 2600 oyun konsolu(Türkiye'deki tabirle karakutu)'nun piyasaya sürülmesinin hemen ardından çalışmalarına başlar.Ama 3 yıllık ar-ge sürecinin sonunda sadece daha gelişmiş ses ve görüntü çipi olan Atari 2600 üretebilirler.Ama bu süreçte ileride önemli hale gelecel olan ANTIC ve CTIA adıyla bilinen çipleri üretirler.
(ANTIC=ALPHANUMERIC TELEVISION INTERFACE CONTROLLER)
(CTIA=COLOR TELEVISION INTERFACE ADAPTOR)
Atari'ye yeni ceo olarak gelen Ray Kassar bu yeni çiplerin ev bilgisayarı pazarında, Apple'a üstünlük sağlamak için bir ev bilgisayarı üretilmesi ve bu çiplerin o makine kullanılmasını talep eder (ki atari bu döneme kadar sadece oyun konsolu üretmiştir).
Atari Basic nasıl ortaya çıktı?
Atari'de diğer tüm firmalar gibi Microsoft Basic kullanmak ister fakat ellerindeki ve üretimde olan tüm romlar sadece 8kb dır.Çünkü daha önce hiç bilgisayar üretmediklerinden büyük kapasiteli rom da üretmeleri gerekmemiştir.Ama Microsoft Basic 12 kb rom gerektirmektedir.Atari'nin Microsoft Basic'i uyarlama ve küçültme çabaları başarız olunca Atari firması Shepardson Microsystems'e danışır.Ki bu firma Atari'ye sıfırdan yeni bir Basic üretmeyi teklif eden firmadır.Bu maceranın sonunda atari bilgisyarları üzerine kartuş olarak Atari Basic ve yine kartuş olarak ram çipi takılabilen yalın durumda bilgisayarlar olarak piyasaya çıkarlar(Atari bu makinelerle birlikte Basic kartuşunu ve modelin özelliğine göre belirli miktarda ram kartuşunu makineyle vermektedir ama bunlar takılmazsa makine yalın bir anakarttan ibarettir).
İlk çıkan modeller Atari 400 ve 800
Bu ilk çıkan modeller aslında üst bölümde bahsettiğim gibi üstüne giydirme yapılmış yalın anakarttan ibarettiler.Çünkü rom'da, ram'de, Basic'de, oyunlarda makine üstten kartuş olarak takılıyordu.Atari 400 olan model 4kb'lık ram'e, 800 olan model ise 8kb'lık ram'e sahipti.Bu serinin ileri yıllardaki atari 800 modeli üretimleri ram fiyatlarının düşmesi sebebiyle 48kb'lık ram takılı halde piyasaya sürüldü.Bu modeller 1978'de duruldular ama piyasaya çıkmaları 1979'u buldu.Bu ilk serilerin kullanıcılar tarafından fark edilen bir ısınma sorunuda vardı.Bu ısınma soruları bilgisayarın içindeki özellikle ATIC ve CTIA ayrıca bazı diğer çiplerin o dönemin FC standartlarından daha fazla ektromanyetik dalga yaydıkları ve bunun engellenmesi için kullanılan kalın aliminyum kalkandan kaynaklanıyordu.Kalın kalkan sebebiyle alet kolayca soğuyamıyordu çünkü.Atari alati böyle kalın kalkanlı yapınca hep portlar sınırlandı hemde alet kolay ısınır hale geldi ayrıca kartuş ve ram takmak içinde her seferinde alatin üstünkei kapağı açmak gerekiyordu.Atari fazla port koyamayınca SIO adını verdiğimiz (Serial ınput/Output) isimli arabirimini tasarlayı kullanmaya karar verdi.
Ayrıca Atari 400'de tek, 800'de çift kartuş yeri vardı.Atari 400 tek kartuş alıyordu.Basic kullanılacağı zaman Basic kartuşu, oyun oynanacağı zaman Basic çıkartılıp yerine oyun kartuşu takılıyordu.Küçük bir bilgi vermek ve 80'li yıllara bir yönderme yapmak isterim.Atari 800 de iki karuş yeri ve bu kartuşların özel birer adı vardı, sağ tarafa takılan kartuşa sağ kartuş, sol tarafa takılan kartuşa sol kartuş denmektedir.Atari 400 daha fazla sattığından 800 mdelinin sağ kartuş tarafına pek fazla oyun ve program üretilmemiştir.Çünü 400 sadece sol karuş yeri diye adlandırılan karuş yerine sahipti.Yani Basic kartuşu çıkarılmasın diye tasarlanan 800 kullanıcıları yine çoğunlukla o kartuşu çıkarıp yerine oyun kartuşu takmak durumunda kalmışlardır.Son bir not olarak 400 membrane tipi klavye ile 800 ise standart tuşlu klavye ile piyasaya sürülmüştür.
Liz nedir?
Atari 400 ve 800 modelleri üretmesi karışık ve maliyetli bilgisayarlardı.Buna ek olarak ram kartuş yoluyla ekleniyor ve bu da ek bir maliyet oluşturuyordu.Bu maliyeti zaltmak için tari ram ve rom çipini anakarta lehimlemeye karar verdi.Ayrıca atari 400 artık dönemin bilgisayarlarıyla yarışamayacak seviyeye gelmişti (özellikle ram ve klavye bakımından).
Aletlerin yaydığı eletromanyetik dalgalara ilişkin standartlarda bu dönemde değiştirildiği için Atari 1982 yılında Sweet8(Liz NY) ve Sweet16 projelerinin başlattı.Bu projelerin sonunda hem aletlerdeki aliminyum kalkan zaladı böylece alet hafifledi hemde ısınma sorunu aşılmış oldu, ayrıca ram ve rom çipleride anakarta entegre edilmiş hale geldi.Dahası yine bu projelerde önceki atari modellerinde kullandığı standart 6502 yi kullanarak kendine özel 6502C modeli işlemci üretti ve buna geçiş yaptı.Ayrıca karttın oluştuğu parçaların satışı azalınca (çünkü anakart birkaç ayrı parçadan oluşuyordu) bilgisayar daha az karmaşık hale geldi.
Atari XL serisi doğuyor!
Atari 1982 yılında Sweet8 ve Sweet16 projelerinin birleşimi olan Atari 1200XL adında garip bir bilgisayar üretti ve piyasaya sürdü.Bu bilgisayarın 64kb'lık ram'i, dahili bir self-test menüsü, yeni dizayn edilmiş klavyesi ve fonksiyon tuşatı vardı.1200XL'nin pal versiyonu çıkmadı.Üzerinde ki SIO arabiriminde voltaj farklılığı/eksikliği nedeniyle donanım, içindeki yeni video çipi nedeniyle de önceki bazı oyun ve yazılımlar ile uyumsuzluk problemleri yaşadı.Pahalı fiyatı ve uyumsuzluk sorunları nedeniyle bu model pek fazla satmadı.
Yeni jenerasyon XL makineler geliyor!
Texas Instruments'ın Commodore'u hesap makinesi pazarından nerdeyse tamamen atmasıyla Commodre azalan pazar payını bilgisayarlarını rekabetçi fiyat politikalarıyla satarak düzeltmek istedi.Bu sebeple ataride sıkıntılar baş gösterdi.Eski tip 400 ve 800 ler üretmim karmaşık ve artık masraflı ürünlerdi, buna ek olarak 1200XL neredeyse bir fiyaskoydu.Busebeple Atari 1200XL'yi biraz daha geliştirip, fiyatını biraz daha aşağı çemek ve böylece satışları canlandırmak için çalışmalara başladı.1200XL'nin anakartını daha kompakt bir hale getirmekle işe başladılar, sonra makineleri daha ucuza üretmek için uzak doğuda ürettirmeye karar verdiler.Bu gelişmeler ile birlikte yeni tasarım Atari 600XL, 800XL, 1400XL, 1450XLD, 1650XLD,1850XLD modelleri geliştirildi.Bunlardan 1650XLD ve 1850XLD modelleri prototip olarak kaldı.Küçük bir not düşmek istiyorum, 1650XLD prototipi çift işlemciliydi, hem 6502 hem de 80186 koblarını çalıştırabilme yeteneğine sahipti.1400XL ve 1450XLD modelleri dahili 300 baud hızında modeme ve ses synthesizer'ına sahiptiler, ayrıca 1450XLD'nin dahili disket sürücüsüde vardı.
Bu serinin en sevilen ve en çok satan bilgisayarı Atari 800XL oldu.Atari 1850 adıyla bir prototip tasarlamıştı ama bu dönem içinde yeni ceo James J. Margan'ın Atari'yi köklerine yani oyun konsolu yönlendirmesi sebebiyle proje commodore'a satıldı ve Commodre'un bu projeyi biraz geliştirmesiyle muhteşem bir seri olan Amiga'nın Amiga 1000 modeli ortaya çıktı.Son nokta olarak 600XL'nin 16kb, 800XL'nin 64kb, 1400XL ve 1450XLD'nin 64 kb ram'i vardı.
Jack Amca'nın çiftliği Atari!
Jack Tramel'in Atarisi 8-bit bilgisayarların son versiyonlarını üretti.Bunlar benim de kullandığım Atari 65XE ayrıca 130XE, XE GAMES SYSTEM'idi.XE kelimesi XL Expanded'ın kısaltılmış halidir.Bu seri 1985 yılında yani atari ST ile aynı yıl piyasaya duyuruldu ve aynı yıl piyasaya sürüldü.65XE'nin 64kb ram'i, 130XE'nin 128 kb ram'i vardı.Aslında bu modeller 800XL'nin güncellenmiş ve farklı bir kasaya oturtulöuş versiyonları idi.Atari XE GAME SYSTEM yanında ek olarak bağlanabilem tabanca ve klavye ile satılıyordu içinde bir bilgisayar anakratı vardı ama klavye takılmaz ise adında da olduğu gibi sadece oyun oynamaya yarıyordu.
1 Ocak 1992'de Atari 8-bit serilerine olan tüm desteğini durdurduğunu açıkladı.
GELECEK BÖLÜMDE ATARI 16 BIT MODELLERİ
Bu konuda yardımcı olabilecek web sayfaları;
http://www.cio.com/article/681164/The_History_of_Atari_Computers?page=1#slideshowhttp://www.atariarchives.orghttp://www.atarimuseum.comhttp://atariage.com/forums/http://atarihq.com/mainsite/http://www.atarimania.com
