Bu konu, şu başlıktan kesilerek taşınmıştır.Eh, C64'ü çalıştırdığımdan beri aklımda olan adaptör işine de nihayet bugün el attım. Hem buradan hem İnternet'den edindiğim bilgi ile "tekme tokat girme" metodunu kullanarak kırmadan açmayı da başardım.
Yabancı forumlarda konu hakkında bayağı bir araştırma yaptım, çünkü "Bunlar bozuluyor ve bozulunca yüksek voltaj gönderiyor, her şeyi yakıyor." efsanesinin sebebini merak ediyordum. Neticede içeride sadece çift sekonderli bir trafo, 4 köprü diyotla yapılmış bir tam dalga doğrultma, bir koca kondansatör ve bildiğimiz bir gariban 7805 var.
7805 tarihidir, lineerdir, çok enerji ziyan eder, ısınır, gerilim düşümü fazladır vs kısmı doğrudur, ama 78xx serisi için söylenecek iyi şeyler de var;
1) Çok güvenilir bir dizayndır, kendi içinde aşırı akım ve termal koruma içerir.
2) Üreticisinin kriterleri dahilinde kullanıldığında neredeyse ölümsüzdür, kolay kolay bozulmaz.
3) Çok düzgün ve temiz regülasyonu vardır.
4) Bozulursa çalışma şartlarının iyi olmamasından bozulur ama %99 oranda açık devre olarak bozulur, yani çıkış voltajını keser, kolay kolay girişteki yüksek voltajı çıkışa vermez.
Bu yüzden orijinal dizayn yerine kullanılacak alternatifler yerine bu "bütün bilgisayarı yakıyor" efsanesinin sebeplerini araştırmayı tercih ettim. Bulduklarım şu şekilde;
1) 78xx her ne kadar sabit gerilim regülatörü olsa da aslında çıkış voltajı ile oynamak mümkün. Orta bacaktaki 0V referansını değiştirirseniz çıkış voltajı da ona göre oynuyor. Commodore bunu kullanmış adaptörü dizayn ederken. İki dirençli bir gerilim bölücü var orta bacakta ve bu şekilde çıkış 5.2V gibi ayarlanmış, çünkü adaptör ile C64 arasında 2 metreye yakın bir kablo var, 1A cıvarı bir gerilim taşındığı için de bu kabloda voltaj düşüyor. Adamlar voltajı C64'e vardığında 5.0 - 5.1V olacak şekilde ayarlamışlar, akıllıca bir düşünce aslında ama bu gerilim bölücüde bir sıkıntı olursa 7805'in çıkışı saçma bir voltaja fırlayabiliyor.
2) Deniyor ki, trafo zırıldamasın diye döktükleri epoksi zaman içinde ısı vs etkisi ile kendini çekiyor, bu da 7805'i karta bağlantısından zorluyor ve yine malum orta bacak karttan koparsa, lehimi atarsa çıkış voltajı fırlıyor.
Hepsi mantıklı sebepler gerçekten. Ama yine de adaptörün içine bir alternatif 5V çözümü sıkıştırma düşüncesini beklemeye alıp yerine hem orijinal dizaynı nasıl muhafaza ederim, hem de bu olasılıkları nasıl düşürürüm diye baktım ben. Yaptıklarım şöyle;
1) Orijinal doğrultucu diyotlar 1N4001 çıktı. 1A kapasiteli bunlar, e çekilen güç de neredeyse o kadar zaten, garibanlar o kadar ısınmış ki yıllarca bulundukları yerde kart kararmış ısıdan. Bunlar yerine 3A kapasiteli 1N5408'ler taktım.
2) Filtre kapasitörü olarak 4700uF 16V bir Phillips kullanılmış. Yine limitler zorlanmış burada, çünkü kapasitörün üzerine düşen gerilim 14V, bu bozmaz ama çok yorar bu kapasitörü. Zaten Spectrum dünyasından biliyorum, 80'li yılların bu mavi gövdeli Phillips'leri pek ömürlü değildir. 128K Toastrack makinalar bunlardan çok çekti. Ben bunun yerine 4 adet 2200uF 25V (-40 +105 C) kullandım. 4 paralel kapasitör filtreleme işinde daima tek kapasitörden iyidir. 4x 2200uF biraz abartı oldu ama elimde vardı, kullandım.
3) Kartın bütün lehim noktalarını tazeledim, zaten neredeyse her şeyi söktüğüm için geri kalan 2-3 noktanın da üstünden geçtim. 7805'in giriş ve çıkış bacaklarını izole ettim (ne olur ne olmaz) ve eğer bu epoksi çekmesi işi doğru ise biraz hareket kabiliyeti sağlayacak şekilde lehimledim.
Bence bu adaptörün ömrüne bi 20 yıl daha eklendi gibi, hem de orijinal yapıyı bozmamış, sadece takviyelemiş oldum. Kartın üzerindeki 2 gerilim bölücü dirençten akım geçmiyor sayılır, onlara bir şey olmaz, bir tantal kapasitör var o belki sıkıntı çıkarır ileride ama şimdilik iyi görünüyor. Trafo sargılarında renk bozulması, kararma yok. Epoksi sağlam, çatlamamış, yanmamış, bence o da sıkıntısız. Bu şekilde kapattım adaptörü. Orijinal yapıştırma noktalarına birer küçük damla epoksi yapıştırıcı da koydum, hem yeterli tutar, hem de bir daha açmak gerekirse daha kolay açılır.
Hala Çin'den kart bekliyorum, değişik bir şeyler çizdim bakalım, onlar gelip de çalıştırdığımda artık ayrı başlıkta paylaşacağım.
